Page 498 - 2 Cilt

alan mihrap nişi iç mekâna doğru 0.7 m. bir süslemeler birbirlerine oldukça benzemektedir.
çıkıntı yapmaktadır. Andezit taşından yapılmış Süslemesi : Tamamen kesme taştan yapıl-
olan mihrap oldukça gösterişli bir sanatsal ifade mış olan Hızır İlyas Türbesi, taç kapı ve mihrap
içermektedir. Tepelik kısmı bulunmayan mih- üzerindeki süslemeleri ile oldukça önem taşı-
rabı dıştan içe doğru 2.60 m. yükseklikte 1.58 yan bir yapıdır. Süslemeler genellikle palmet
m. genişlikte olan bir dış bordür dolanmaktadır. ve rümilerin değişik birleşimler oluşturacak şe-
Bunu 0.5 m. genişlikte düz silmeli bir bordür kilde yerleştirilmesi ile meydana getirilmiştir.
takip etmektedir. Bu bordürden sonra 0.12 m. Taç kapıda yer alan bitkisel ve geometrik beze-
genişlikte 0.4 m. derinlikte iç bükey kavisli bir meler yüksek kabartma tekniğinde yapılmışken
bordür yer almaktadır. Bu bordür üzerinde alçak mihrap üzerindeki süslemeler alçak kabartma
kabartma şeklinde oyulmuş palmetler ve sivri şeklinde tasarlanmıştır.
uçlu yaprakların birbirine geçmesinden oluşan Malzeme ve teknik : Tamamen kesme taş-
bir kompozisyon görülmektedir. Bu bordürden tan inşa edilmiş olan türbe, kare bir gövde üze-
sonra 0.6 m. genişliğinde üzeri balıksırtı şek- rine kasnaksız olarak oturtulan bir kubbeden
linde bezenmiş bir kaval silme bulunmaktadır. ibarettir.
Sivri kemerli mihrap nişinin köşeliklerinin
üzeri palmet ve sivri uçlu yapraklardan oluşan, Kitabesi : Mihrabın mukarnaslı kavsarası-
ortada düğümlenen alçak kabartma şeklinde nın altında mihrap nişini dolaşan bir yazı kuşa-
yapılmış bezemelerle süslenmiştir. Kavsara ğı yer almaktadır. Okunuşu:
kemeri üzerinde palmetli kıvrımdal kuşağı yer Ya Allah, Ya Rahman, Ya Rahim, Ya Kerim,
almaktadır. Ya Melik, Ya Kuddus, Ya Hannan, Ya Mennan,
Ya Deyyan, Ya Gufran, Ya Sübhan, Ya Sultan.
Mihrabın kavsara kısmı dört mukarnas sıra-
sından oluşmakta ve mukarnaslar üzerinde al- Harezmli Mahmut oğlu Seyyid İmadettin
çak kabartma şeklinde bitkisel süslemeler yer Muhammed’e ait sanduka üzerinde yer alan ki-
almaktadır. Kavsaranın batı köşesinde ikinci tabe; Anlamı: Bu mezar, H.649 / M. 1252 yılı
mukarnas sırasında sonradan ilave edilmiş olan şevval ayının on beşinde çarşamba günü ölmüş
beyaz mermer bir taş bulunmaktadır. Bu taşın olan Allah’ın rahmetine muhtaç merhum, mut-
üzeri yazılı olup maalesef yazılar okunama- lu, Harezmli Mahmut oğlu Seyyid İmadettin
maktadır. Muhammed’e aittir.
Mihrap nişi 1.24 m. yükseklikte 0.82 m. ge- Sandukanın mezar kitabesini okuyup yayın-
nişlikte ve 0.40 m. derinliğinde beş köşe plan- layan Kerim Türkmen, mezar taşından yola çı-
lıdır. karak bu sandukanın aslında türbenin içerisin-
Yapının içerisinde sanduka bulunmama- de yer aldığını fakat sonradan yapılan tadilat-
sı yapının işlevi hakkında tartışmalara neden lar sırasında dışarıya alındığını belirtmektedir.
olmuştur. Yapının içerisinde sanduka bulun- Bundan dolayı türbenin Harzemli Seyyid İma-
mamasından hareket eden Tahsin Özgüç ve dettin Türbesi olarak adlandırılması gerektiğini
Mahmut Akok bu yapının bir makam türbesi söylemektedir. Osmanlı döneminde hazırlanan
veya türbede yatması gereken kişinin dışarıda- H. 1263, 1289, 1290, 1293, 1295, 1300 vd./
ki mezarlıkta yattığından dolayı bir mescit ola- M. 1847, 1872, 1873, 1876, 1878, 1882 vd.
rak kullanıldığını söylemektedir. Mustafa Işık tarihli Ankara Vilayeti Salnamelerinde, Deve-
yapının taç kapısında ve mihrabında bulunan li Kazası’ndan bahsedilirken kazada, Seyyid
ayetlerden yola çıkarak bu yapının itikâf’a çe- Şerif ve Şeyh İmadettin’e ait türbelerin bulun-
kilmek için yapılmış bir mescit olduğunu belirt- duğu belirtilmektedir. Salnamelerde geçen bu
mektedir. Ancak türbenin kuzeybatısındaki ara- bilgi Kerim Türkmen’in saptamasının doğru
zi üzerinde yer alan ve türbeden yaklaşık 15 m. olduğunu göstermektedir. Muhtemelen 20.yy
uzakta olan 1.76x0.31 m. ölçülerinde Harezmli başlarına kadar sanduka yapının içerisinde yer
Mahmut oğlu Seyyid İmadettin Muhammed’e aldığı halde, 20.yy başlarında yapılan bir tadi-
ait sanduka üzerinde yer alan süslemeler ile lat esnasında sanduka dışarı alınmış ve burası
türbe taç kapısı ve mihrabı üzerinde yer alan mescit olarak kullanılmıştır.

962 Kayseri Taşınmaz Kültür Varlıkları Envanteri