Page 105 - Hacıkılıç Mahallesi Kitap

104 - Hasan Sami Bolak Hacıkılıç Mahallesi - 105
Her iki kapının da alınlarında birer mermer kitabe bulunmak- Hacıkılıç
tadır. Cami giriş kapısının üzerindeki kitabenin tercümesinde şu
ifadeler yer almaktadır: Mahallesi’nde
“Cehrilik”
"Bu mübarek mescidin yapılmasını; din ve dünyanın izzeti, fetih
babası, Keyhüsrev'in oğlu, Ulu Sultan Keykavus zamanında, sahibi olanlar
müminlerin emirinin bürhânı zayıf kul, Allah Teâlâ'nın rahmetine
muhtaç Tûs'lu Ali oğlu Ebu'l-Kasım 647(1249) senesinde emretti." 150 yıl kadar gerisine gittiğimizde ülkemizde “cehri” bitkisi

Üst kısımları tahrip olmuş bulunan her iki taçkapı külliyenin tohumlarının ne kadar önemli bir ticaret malı olduğunu görürüz.
yakın zamanlarda yapılan restorasyonunda oldukça iyi bir tamir gör- Botanik ismi, “Rhamnus catharicus” olan bu bitkinin mey-
müştür. Bu kapıların ana şemaları birbirine benzer; desenlerde ise bir vası diyebileceğimiz tohumları o yıllarda yurt içinden ziyade ileri
kısım farklılıklar görülür. Dikdörtgen formundaki ana planda dış per-
vaz; geniş bir bordürden meydana gelirken dışında daha dar, içinde ülkelerde değişik kullanım alanları buluyor ve Türkiye de bu
de ince su ile geometrik geçmeli kompozisyonlarla süslüdür. ihtiyacın önemli bir kısmını karşılıyordu. Halen Yahyalı’da halı
ipliğinin boyanmasında “doğal boya” ve ayrıca dış ülkelerde vita-
Daha İçte kabartma motifli sivri kemer yer alır; içte rumi,
dışta geometrik motifli iki bordürden oluşur. min ve çeşitli müstahzarat üretiminde de önemli bir ana madde
Girişteki mukarnaslı nişin altında celi sülüsle yazılmış bir olarak kullanılmaktadır.
kuşakta Tevbe Suresi'nin 18. ayeti yer almaktadır: (Bakınız: Cehrinin Vitamin olarak kullanılması hk.

http://evitamins.com/healthnotes.asp?ContentID=3654008)
"Allah'ın mescidierini ancak Allah'a ve Âhiret gününe “Cehrinin kabuğu acı olup, müshil, kabızlık, safra taşı rahatsızlıklarında,
imân eden, namazı dosdoğru kılan, zekâtı veren ve Allah'tan bağırsak parazitlerine karşı kullanılır. Cehriden doğal sarı boya elde edilir.
başkasından korkmayan kimseler imâr eder. İşte doğru yola İdrar söktürücü özelliği vardır. Eski dönemlerde renkli haritalar ve yeşil
ermişlerden olmaları umulanlar bunlardır." suluboya yapımında kullanılmıştır.” (Almanca metinden tercümem. HSB)
âyet-i kerimesi yazılıdır. Bilhassa geçmiş yıllarda bu kadar önemli olan cehri bitkisi
Cami girişinde bu yazı; beyaz mermer üzerine yazılmışken, Kayseri’de de geniş alanlarda yetiştiriliyor ve tohumları toplanarak,
medrese kapısında taş üzerine işlenmiştir. Giriş kapısı basık kemer-
lidir. Sağ ve solda mukarnaslı nişli mihrabiyeler yer alır. çoğu dışarı gönderilmek suretiyle ciddi bir gelir kaynağı oluyordu..
Taçkapı dış pervazında yukarıya kadar uzanan sütunlar ve Öyle ki cehri vergi matrahı için öylesine bir gelir kaynağı idi ki
içte; giriş kapısının iki yanındaki küçük sütunlar da geometrik karak- devlet cehriliklerin sayısını kayıt altında tutuyor ve bu sayıyı gelir
terde değişik desenlerle süslenmiştir. vergisinde önemli bir kaynak olarak görüyordu.
Yalnızca medrese kapısının dış pervazında mukarnaslı bordur
dolaşmaktadır. Bu kapının üst kısmındaki kitabede celi sülüsle
Arapça olarak iki satır halinde yazılan metnin tercümesi şöyledir: Meselâ; 1834 Tarihli Kayseri Temettuât Defteri'ne göre Kayseri
Şehri'nde Mahallelere göre Cehriliklerin sayısı çıkartılmıştı ve o tarihlerde
"Bu mübarek medresenin yapılmasını Keyhüsrev'in oglu yüce 422 hanelik Hacıkılıç Mahallesi’inde Cehrilik sahibi olanların sayısı 8,
sultan, din ve dünyanın şerefi, fetihler sahibi, Keykâvus devrinde 388 hanelik Hunat Mahallesi’inde ise 22 idi.
647 (1243) senesinde zayıf kul Tûs'lu Ali oğlu Ebu'l-Kâsım eliyle Kürtler Mahallesinde 184 hanenin 10, 222 haneli Kalenderhâne
emretti." Mahallesinin ise 32 cehriliği vardı

Cami 1547'de Sinan Beyzade Hüseyin Bey tarafından tamir
ettirilmiştir. Cumhuriyet döneminde de onarım görmüştür. (İktibas) Sadece bir kaçını buraya aldığımız 1834 tarihli Temettuat
Defterinde Kayseri şehrindeki bütün mahallelerin hane ve bu hanelere ait
cehrilik sayısı yer almaktadır.

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com