Page 173 - Kayseri Ansiklopedisi Cilt 2

[644] 164 / EMİ KAYSER‹ ANS‹KLOPED‹S‹

EMİRZADE MEHMED ZENGİ TÜRBESİ
Kayseri İli, Melikgazi İlçesi, Gültepe Ma-
hallesi’nde Kayseri müzelerinden Arkeo-
loji Müzesi yanındadır. Etrafı ihata duva-
rıyla çevrelenip bir avlu içine alınan yapı-
nın zemini taşla döşenmiştir. Bugün Kay-
seri Müzesi İslamî Mezar Taşları ve Kita-
beler deposu olarak kullanılmaktadır.
Emîrzade Mehmed için H 746 (M 1345–
6) yılında inşa edilmiştir. Matlama adıyla
da bilinen yapı, tamirlerle günümüzdeki
şeklini almıştır. Kesme taştan inşa edilen
türbe, kuzey-güney doğrultusunda uzanan
dikdörtgen bir mekân ile güney ucundan
doğu-batı doğrultusunda uzanan ikinci bir
Emirzade Mehmed Zengi Türbesi dikdörtgen mekânın birleşmesiyle oluş-
muş “L” plan tipindedir. Yapı, güney cep-
hallede 1500 tarihinde 16 hane, 2 mücer- hede iki, kuzey cephede bir, doğu ve batı
red (tek başına) ve 3 muaf, 1520’de küçük cephelerde birer olmak üzere beş pence-
bir artışla 17 hane ve 16 mücerred nüfus reyle aydınlatılmaktadır. Üst örtü, taş üze-
ikamet etmekteydi. 1570 tarihli defterde rine kurşunla kaplamadır. Cenazelik katı
yine Mahalle-i Emîr Sultan nâm-ı diğer bulunmayan türbeye kuzey cephesindeki
Karagüden adı altında kaydedilen ma- taç kapıyla girilir. Taç kapı, iki renkli taş-
hallede 30 hane nüfus meskûndu. 1584 tan yapılmış sade alınlık ve farklı genişlikte
tarihinde mahallede 33 Müslüman hane, süslemesiz dört bordürlüdür. Kapı açıklı-
ile 4 gayr-i müslim hane oturmaktaydı. ğı basık kemeri, profilli konsollara otur-
XVIII. yüzyıl başlarında Müslüman ve maktadır. Taç kapı üstüne beyaz mermer-
gayr-i müslimlerin birlikte ikamet ettikle- den sülüs hatlı iki satırlık kitabe yerleştiril-
ri bir mahalle olan Emîr Sultan Mahalle- miştir. Kapıdan geçildikten sonra “Γ” biçi-
si’nde, 1834 tarihli Temettuât Defteri’- minde bir plana sahip iç mekâna girilir. İç
ndeki kayda göre 10 hane nüfus kayıtlı mekân üst örtüye göre üç bölümden oluş-
idi. 1872 tarihli kayda göre Emîr Sultan maktadır. İki dikdörtgen mekânın birleşti-
Mahallesi, Emîr Sultan, Kalaycıoğlu, Ki- ği köşe, çapraz tonozla örtülmüştür. Bura-
lise, Şehzade ve Borlu sokaklarından iba- sı giriş kapısı aksındaki beşik tonoz örtülü
ret olup 36 hane bulunmakta idi. Bugün mekânla birleşmektedir. Çapraz tonozlu
aynı ismi taşıyan bir mahalle bulunma- bölüme batıdan birleşen beşik tonozlu
maktadır. mekân, daha yüksek ve uzun tutulmuş ve
Kaynakça: BOA. TD. 33, s. 20; 1500 (H. 906) üzeri takviye kemerli bir tonozla kapatıl-
Tarihli Kayseri Tapu-Tahrir Defteri, (hzl mıştır.
Mehmet İnbaşı), Kayseri 2009, s. 12; TD. 387, s. Yapının kitabesinden başka, mezar anıtı
199; 1570 (H. 976) Tarihli Kayseri Tapu-Tah- olabileceğini gösteren herhangi bir işaret
rir Defteri, (hzl Mehmet İnbaşı), Kayseri 2009, bulunmamaktadır. Bu planın benzer bi-
s. 14–15; Kayseri İli Tahrir Defterleri
(992/1584), (hzl Refet Yinanç – Mesut Elibü- çimlerini zaviye, imaret, türbe ve cami-
yük), Kayseri 2009, s. 39; Mehmet Karagöz, mescit gibi değişik yapılarda görmek
XVIII. Asrın Başlarında Kayseri (1700– mümkündür. Türbe’nin bir süre barutluk
1730), Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimsel Ens- olarak kullanıldığını öğreniyoruz. Matla-
titüsü (Yayımlanmamış Doktora tezi), Kayseri ma adı da mahallî bir isim olsa gerektir.
1993, s. 71; Kayseri Temettuat Defteri, (1250 Türbe’nin kitabesindeki isimler üzerine
/1834 Tarihli), (hzl İsmet Demîr), Kayseri 1998,
s. 241; Cömert, 19.Y.Kayseri, s. 175–176; İnbaşı, yaptığımız araştırmada Zengi ismine
Emirzade Mehmed Zengi 16.YBKayseri, s. 43; Çayırdağ, KTA, s. 370– rastlayamadık. Emîrzade Mehmed hak-
Türbesi plan ve kesiti 378. kındaki araştırmalarımızda Emîrzade ta-
(çizim: S. Cirtil) MEHMET İNBAŞI kısıyla belirtilen üç isme rastlanmıştır.