Page 161 - kayseri-sehri

N¸Ódz Ô´ ݳ°Ü½
çne alan büyük br mparatorluktu. Halyle bu mparatorluk bünyesnde teşkl edlen
lva ve sancaklarda da bu karma yapı görülmektedr.
Kayser sosyal yapı tbaryle brçok etnk unsuru ve farklı dne mensup nsanları çnde
barındırmaktadır. Devletn getrdğ nzam sayesnde aralarında münaferet olmadığı
gb, br arada yaşama olgusu da gelşmştr. Müslm ve gayrmüslm topluluklar dah
kend çlernde brçok kable ve aşrete mensupturlar. Blndğ gb Osmanlı Devlet
dönemnde yapılan nüfus sayımları etnk köken tbaryle değl yaşayan halkın dn
esaslarına göre düzenlemştr. Osmanlı Arşv belgelerne yansıyan demografk yapı ve
aşretlern skânlarıyla alakalı bazı hususlara aşağıda değnlecektr.

Yerleşik Halk ile Aşiretlerin Konumları
Osmanlı toplumunu genel olarak üç kısımda değerlendrmek mümkündür. Bunlar
yerleşk br hayata sahp olup memleketn ler gelenler, ulema, esnaf ve eşraftır.
528
Aşretler ççe geçmş bulunan gruplar gbdr. Fakat bu gruplar, br yandan aleye, dğer
yandan da syasal br kuruluşa benzedkler çn syasal ale toplulukları adını alırlar.
Bu gruplar genellkle hakk yahut hayal br akrabalığa dayanırlar. Bunlar da kend
aralarında brçok kola ayrılırlar. Dıştan herhang br saldırı geldğ takdrde brbryle
kenetlenerek brlkte saldırıya geçeblrler. Aralarında “kan davası dayanışması” ve
“savaş dayanışması” mevcuttur. Saldırı anında brbryle hasım olan aşretler ortak
hareket edeblecek br yapıya ve dayanışmaya sahplerdr. 529
Kayser’de halkın br kısmı tcaret, bazıları da el sanatları ve tarım aletlern ürete-
rek geçmlern temne çalışırlardı. Dğer br kısmı yerleşk hayata sahp olup zraat ve
çftçlk yaparak ürettkler malları çarşıda pazarda satarlardı. Br kısmı da yerleşk br
hayata sahp olmayan kışlak ve yaylakları kullanan göçebe ve yarı göçebe topluluklar-
dır. Aşrete mensup olan halk küçükbaş hayvan beslemek suretyle geçnrd. Yerleşk
halk gb zraatla ştgal etmezlerd. İlkbaharda hayvanlarını otlatmak üzere yaylalara
çıkarlar ve kışın da meskûn oldukları yerlere veyahut sıcak klmlere göç ederek şehr
merkezlerne yakın yerlerde çadırlarını kurarlardı.

Aralarındak farka gelnce, aşrete mensup olanlar sınırsız salahyete haz aşret
beylernn emrne bağlıdırlar ve etrafında kenetlenrlerd. Reaya, yan çftçlkle uğraşan
yerleşk halk böyle toplu ktleler teşkl etmezd. Zra kendlern temsl etmek üzere
aralarında herhang br şahsı bey olarak seçmedkler çn aşret yapısı gb br güç ve

528 Yusuf Halaçoğlu, XVIII. Yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu’nun İskân Syaset ve Aşretlern Yerleşmes Türk
Tarh Kurumu, Ankara 1988, 11–12.
529 Zya Gökalp, Kürt Aşretler Hakkında Sosyolojk Tetkkler, Sadeleştren: Yalçın Toker, Toker Yayınları,
İstanbul 2007, 26.

161