Page 415 - Bezemeli Mezar Taşları

DEĞERLENDİRME
Baş Ucu Taşları
Bu bölgedek mezarların baş şahdelernn heps batı yönünde yer alırlar. Baş ucu
taşları, yekpare blok taşlardan yapılmış olup, ortalama 1.5-3 m. yükseklğe, 0.45-0.85
m. arasında değşen genşlğe ve yaklaşık 0.12-0.25 m. taşın et kalınlığına sahptrler.
Baş şahdeler genelde, kareye yakın dkdörtgen br alt bölümden sonra, daralarak
uzun dkdörtgen br gövde le devam edp, br başlıkla nhayetlenrler. Baş şahdelern
çoğunda, alt bölümler le uzun dkdörtgen gövdelernn brleştğ köşelerde yarım
yuvarlağa yakın br şeklde küçük taşlar yer alır.
Baş ucu taşlarının alt bölümü üzerne en çok geometrk geçmel, mühr-ü Süleymanlı,
çlernde ççek bezemes bulunan, çeştl boyutlarda madalyonlar şlenmş olup, çoğu
madalyonun k yanında uçları madalyona doğru kıvrılmış serv ağaçları bulunur.
Genelde bu bezemelern hemen üst bölümlernde br veya k adet düz yüzeyl slme
le yarım yuvarlak kemer formları yer alır. Baş şahdelernn gövde bölümlernde se
ktabelk bulunmakta olup, ktabes olmayan mezarlarda bu bölüm boş bırakılmıştır.
Yukarıda anlatılan baş ucu taşı formunun dışında, değşk formlu baş ucu taşları
mevcutken sayıları br genelleme yapacak kadar fazla değldr.

Başlık Tipleri
Zamantı bölgesndek mezarlıklarda bulunan mezarlar üzernde yaptığımız araş-
tırmaları değerlendrdğmzde; yoğun olarak kullanılan tek br başlık tp karşımıza
çıkmaktadır. Buna göre katalogta yer alan 70 mezardan 43 mezarın (kat. no:3, 4, 5, 7,
10, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 20, 21, 22, 23, 25, 28, 30, 31, 35, 36, 37, 39, 43, 47, 48, 49, 50, 53,
54, 56, 57, 58, 60, 61, 62, 63, 64, 66, 68, 69, 70) başlığı taşkın sarıklı kavuk şeklndedr.
Taşkın sarıklı kavuk şeklnde başlığa sahp Eyüp’te bazı mezar taşları vardır. Ancak bu
başlıkların Zamantı ırmağı çevresnde görülen bezemel mezar taşlarının başlıklarından
farkları, çubuklu yada çapraz kafes dlml başlıklı taşkın sarıklı kavuklar olmalarıdır.
Taşkın sarıklı olan bu başlıkların modası 18.yy ve 19.yy yaygın şeklde kullanılmışlardır.
1
Gerye kalan 26 mezardan beş mezarda (kat. no:1, 34, 40, 41, 70) düz fes şeklnde baş-
lığa rastlanmıştır. Tanzmattan sonra başlık tp olarak fes kullanılmaya başlanmıştır.
Fesler Mecdye, Azzye, Hamdye, Zühaf vs, gb smler alırlar. Konya mezar taşlarında
bu fes çeştlernden çoğunu görmekteyz . Eyüp’tek bazı mezar taşlarının başlıkları
2
fes şeklndedr. Yapılan ncelemelerde Başlık olarak fes kullanılan mezar taşlarının

1 Daha ayrıntılı blg çn bkz. Halt Çal, “İstanbul Eyüp’tek Erkek Mezar Taşlarında Başlıklar” Tarh,
Kültürü ve Sanatıyla III.Eyüp Sultan Sempozyumu Teblğler (28-30 Mayıs 1999), İstanbul, Şubat
2000, s. 208- 225.
2 Nejat İşcan, Anadolu Mezar Taşları Süslemeclğ, İstanbul, 1980, s.31-32.

415