Page 240 - Kayseri İmari Ve Mekansal Gelişimi

240 Onikinci Bölüm

Bu vesile ile Kayseri şehrinin en önemli figürlerinden olan mahalle çeşmele-
rinden biraz bahsetmek gerekir.

Selçuklu, Beylikler, Osmanlı ve Cumhuriyet dönemlerinde yapılan 200 ka-
dar çeşmesi ile Kayseri bir “Açık hava çeşmeler müzesidir.”

Çeşme sayısı ve çeşme planlarının değişik olması bakımından İstanbul dün-
yanın bir numaralı şehri olmakla birlikte, Kayseri’de en eski çeşmelere sahip
olması, plan ve görünüş olarak kendine ve yöreye özgü mimarisiyle İstanbul’la
yarışacak konumdadır.
Artık suyuna pek fazla ihtiyaç duymadığımız için birer anıt gibi parklarımı-
zı ve yollarımızı süslemekte olan çeşmelerden en fazla yararlanan, kadınlar ve
kızlardı.
Kadınlar çeşmeden su alırlar, bazen de çamaşır yıkarlardı. Genç kızlar çeşme
başında sıra bekler, testi ve ibriklerini doldurur, uzak- yakın akrabaları ile orada
görüşür, sohbet ve dedikodulara karışırdı. Hatta çeşme başları genç kızların ken-
dilerini gösterme, beğendirme yerleri idi. Çöp çatanlar en fazla çeşme başlarına
gelir giderdi.
Bu çeşmebaşı trafiğini kıskanan bazı babalar, dedeler çeşmelerin önünde
bulunan 2,5 x 3 metre boyutlarındaki alanın kenarına 110 cm. yüksekliğinde si-
perlikler, korkuluklar yaptırmıştır. Daha sonraki yıllarda çeşme önüne siperlik
yapılması gelenek haline geldi. Bu nedenle bugün Kayseri çeşmelerinin %90’ının
önünde siperlik bulunmaktadır. Bu siperlikler anıt çeşmelerin yarısını kapatmak-
ta ve görüntüsünü olumsuz olarak etkilemektedir.
1955 yılından önceki fonksiyonunu kaybetmiş olan çeşmelerimizin önünde
artık sıra sıra su bekleyen kadınlar, kızlar görülmez, sadece türkü ve şarkılarımız-
da, romanlarda bu temalara rastlamaktayız. 69
1951 yılına kadar kent halkı Selçuklular’dan kalma bu hatlardan içme ve
kullanma suyunu temin etti. 1950 yılından itibaren mevcut sular kent halkının
içme suyu ihtiyacını karşılayamaz duruma gelince yeni arayışlar ortaya çıktı. Bu
arayışlar sonucunda hazırlanan projeye göre kent merkezinde bulunan tüm cadde
ve sokaklara Q80 ile Q600’lük çaplarda değişen 210 km boru döşenerek ilk şebe-
ke ağı Belediye Başkanı Osman Kavuncu zamanında yapıldı.

1960’lı yıllara gelindiğinde Osman Kavuncu zamanında çözümlenmiş olan
şehrin su ihtiyacı, hızla gelişen şehre cevap veremez duruma geldi. 1963 yılında
Belediye Başkanlığına seçilen Mehmet Çalık şehir içme suyu konusuna özel bir
önem vermiştir. Nüfusu 100.000’in üzerinde olduğu için ana su şebekelerinin

69 Ömer Yörükoğlu, Kayseri Çeşmeleri, Kayseri-1987.