Page 213 - Kayseri Ansiklopedisi Cilt 1

KAYSER‹ ANS‹KLOPED‹S‹ BAY / 215

ri (Ka lan de ri le ri) kul lan d› lar. On beş gün türül dü ler.
sü ren mu ha sa ra ve mu ha re be de sur lar ve Bay cu No yan ko mu ta s›n da ki Mo ğol lar
burç lar da ya r›k lar aç›l mak la be ra ber, halk Mu gan’a dö ner ken Er zin can’a da uğ ra d› -
ve as ker ler şeh ri sa vun ma ya de vam et ti ler. lar, sur la r› n› y›k t› lar ve şeh ri yağ ma la dı -
Hat ta Bat tal Camii* ci va r›n da ki dağ ve ha - lar ve kat li am yap t› lar. Sel çuk lu lar ile
ra be ler de pu su ya ya tan sa vaş ç› lar da ora - Mo ğol lar ara s›n da 1244 y› l›n da Mu -
ya ge len ba z› Mo ğol la ra hü cum et ti ler. gan’da ya p› lan ba r›ş ant laş ma s› n›, Sel -
Kay se ri kah ra man ca da yan d›. Mo ğol la r›n çuk lu lar ad› na Mü he zi bed din Ali, Mo -
ümi di k› r›l d›. Ger çek ten Bay cu No yan ğol lar ad› na da Bay cu No yan im za la d›.
ko mu ta s›n da ki Mo ğol lar, ku şat ma dan Bu ant laş may la Ana do lu’da Sel çuk lu hâ -
vaz ge çip er te si y›l gel mek üze re dön mek ki mi ye ti son bul du ve Mo ğol hâ ki mi ye ti
ka ra r›n day d› lar. Bu s› ra da ‹ğ diş ba ş› Ha ju - baş la d›. Baş ka bir ifa dey le Ana do lu Sel -
koğ lu Hu sam ad l› bir Er me ni dön me si nin çuk lu Dev le ti Mo ğol la ra tâ bi bir il du ru -
h› ya ne ti, du ru mu de ğiş tir di. Ha ju koğ lu mu na gel di. Böy le ce dev let çö zül me ve
Hu sam ge ce le yin giz li ce Bay cu No yan ile çök me dev ri ne gir di. Sal ta nat mü ca de le -
te mas kur du. Ka rar gâh ta on dan ya z› l› te - le ri baş la d›.
mi nat al›n ca şeh rin du ru mu ve bü yük le ri Hu la gu’nun, ‹ran ve ba t› ül ke le ri ne Ge -
hak k›n da bil gi ver di. Bu h› ya net ten ha be ri nel Va li ola rak ata d› ğ› Bay cu No yan, ken -
ol ma yan Sel çuk lu ko mu tan la r›, as ker le ri di si ne yay lak ve k›ş lak bul ma ga ye siy le
ve şe hir hal k› sa vun ma ya ve sa va şa de vam Mu gan or du gâ h›n dan ay r› la rak Tür ki -
et ti. Ha ju koğ lu Hu sam’›n h› ya ne ti ni öğ re - ye’ye se fer dü zen le di ve Ak sa ray’a gel di.
nen Kay se ri Su ba ş› s› Fah red din Ayaz da Sel çuk lu dev let adam la r› n›n bir k›s m›
ay n› yo lu ta kip et ti ve ge ce le yin adam la - Bay cu’nun is te ği nin ye ri ne ge ti ril me si ni,
r›y la Bay cu’nun ka rar gâ h› na var d›. Bu nun di ğer bir k›s m› da Bay cu ile sa va ş›l ma s› n›
üze ri ne Mo ğol lar dö nüş ten vaz ge çe rek ile ri sür dü ler. Sel çuk lu or du su ikin ci gö -
mu ha sa ra y› şid det len dir di ler. Şe hir de yal - rü şü be nim se ye rek 14 Ekim 1256’da Ak -
n›z ka lan Emîr Sam sa med din Kay maz sa ray ya k›n la r›n da Sul tan Ha n› yö re sin de
bü tün gü cüy le sa va şa de vam et ti. Mo ğol - Bay cu No yan ko mu ta s›n da ki Mo ğol or -
lar, Si vas Ka p› s› bur cu nu man c› n›k la dö - du suy la yap t› ğ› sa va ş› kay bet ti. Sul tan II.
ver ken bü tün as ker le ri de bu ka p› üze rin - ‹z zed din Key ka vus, Alâ iy ye’ye kaç t›. Bu -
den sal d› r› ya geç ti. Sur la r› ok yağ mu ru na nu üze ri ne Bay cu No yan’›n em riy le IV.
tu tup mer di ven ler kur du lar. Türk sa vaş ç› - Rük ned din K› l› çars lan Kon ya’da Sel çuk -
la r› azal d› ğ›n dan burç üze ri ne ç› ka rak lu tah t› na otur tul du (5 Mart 1257). Bu s› -
rast la d›k la r› n› şe hit et ti ler. Ka p› la r› ve ki - ra da Sel çuk lu dev let adam la r›, Ak sa -
lit le ri gürz ile k› ra rak şeh rin içi ne dal d› lar ray’da or du gâh ku ran Bay cu No yan ile
ve ka le yi al d› lar. Bü tün as ker le ri bağ la y›p ba r›ş ant laş ma s› im za la d› lar.
Meş hed Ova s›’na gö tür dü ler. Kay se ri, ta - ‹lk ‹l han l› Hü küm da r› olan Hu la gu
ri hin de en bü yük fe la ke te uğ ra d›. Bü tün (1256-1265), Bağ dat Se fe ri’ne ha z›r la n›r -
ser vet ve ha zi ne le ri yağ ma edil dik ten son - ken Bay cu No yan’› da ça ğ›r d› ve se fe re
ra Kay se ri li ler k› l›ç tan ge çi ri lip şe hit edil - bir lik te ç›k t› lar. Hu la gu Bağ dat’› 1258 ta -
di ler. Ana, ba ba, ev lat ve ak ra ba la r›n fer - ri hin de zapt ve tah rip et ti. Bir kay da gö re
yat la r› yan g›n alev le riy le bir lik te gök le re “Ba şa r› s›n dan gu ru ra ka p› lan Bay cu’yu
yük sel di. Şeh rin sa ray, köşk ve gü zel ev le - hiç sev me yen Hu la gu Han, (tah mi nen
ri, sur la r› ya k›l d›, y› k›l d›. Şe hir bir ha ra be - 1259-1265 y›l la r› ara s›n da) onu öl dürt tü.”
ye çev ril dik ten son ra Meş hed Ova s›’na Kay nak ça: Ak sa râ yî, MA, s. 35-37; Ali Se vim -
gö tü rü len esir le rin ço ğu öl dü rül dü. Yal - Ya şar Yü cel, Tür ki ye Ta ri hi, An ka ra 1989, s.
n›z genç er kek ve ka d›n lar ölüm den kur - 176-179; Bert hold Spu ler, ‹ran Mo ğol la r› (1220-
tul du. Bun la r›n da bir k›s m› esir ola rak 1350), çev. Ce mal Köp rü lü, An ka ra 1957, s. 46,
53; Ay n› eser, Fa ruk Sü mer, Dü zelt me ler-Ek ler,
gö tü rü lür ken yol da öl dü ve ya öl dü rül dü. s. 563; Fa ruk Sü mer, Ana do lu’da Mo ğol lar,
Hekimler ve ma te ma tik çi ler öl dür ülme di, SAD (1969), An ka ra 1970, s. 9-11, 140; H. Ed -
on lar dan fay da lan mak için Mu gan’a gö - hem, Kay se riy ye, s. 111-116, H. Edhem, Kayseri