Page 249 - Kayseri Ansiklopedisi Cilt 1

KAYSER‹ ANS‹KLOPED‹S‹ BEZ / 251

dik dört gen form arz eden tek ke mer li edil miş ol ma l› d›r.
çeş me, gü ney yön de ki eve bi ti şik ola rak Kay nak ça: Denk taş, Su Ya p› la r›, s. 101-102.
in şa edil miş tir. Çeş me nin yük sek li ği 3,86 MUSTAFA DENKTAŞ
m, ge niş li ği 3,40 m, de rin li ği de l,69
m’dir. 0,85 m de rin li ğin de ki çeş me ni şi - BEZM Ü REZM
nin üze ri ni ör ten siv ri ke mer, yan lar da ki Tâ ri hu’l-Ka d› Bur ha ned din es-Si va sî di ye
yek pa re taş tan ayak lar üze rin de ki pro fil li de bi li nen, XIV. yüz y›l da Sel çuk lu la r›n
baş l›k la ra otur mak ta d›r. Baş l›k la r›n he - çök me sin den son ra ya z› lan ta ri hî kay nak
men üze rin den baş la yan ke nar sil me le ri ma hi ye tin de ki eser ler den bi ri dir. Aziz bin
dik dört gen al›n l›k k›s m›n da da de vam Er de şir-i Es te ra bâ dî’nin, Si vas Sul ta n› şa -
eder. An cak, dik dört gen al›n l› ğ›n ba t› kö - ir ve âlim Ka d› Bur ha ned din Ah med’in*
şe sin de ki pro fil li sil me ku şa ğ› k›s men teş vi kiy le, ço ğu za man onun ver di ği bil gi -
tah rip ol muş tur. Dik dört gen al›n l› ğ›n üs - le re da ya na rak yaz d› ğ› ki ta b› d›r. Bezm ü
tün de yer alan sa çak k›s m› bir sil mey le Rezm XIV. yüz y›l Ana do lu’su nun si ya sal,
ni ha yet len mek te dir. Bu düz sil me ku şa ğ› - as ke rî, eko no mik, sos yal ve kül tü rel ya p› -
n›n he men al t›n da de ko ra tif kon sol di zi - s›, özel lik le de Ka d› Bur ha ned din Ah - Bezirhanoğlu Çeşmesi planı
siy le pro fil li sil me ku şa ğ› bu lun mak ta d›r. med’in dev le ti ve oy na d› ğ› ro lü hak k›n da (M. Denktaş)
Çeş me nin üst k›s m› na, 3,73 x 0,40 m öl - bil gi ve ren bi rin ci de re ce den ve Si vas’tan
çü le rin de ki har puş ta yer leş ti ril miş tir. son ra en çok Kay se ri’nin zik re dil di ği bir
Çeş me nin tek de lik li ay na ta ş› sa de dir. kay nak ol ma s›n dan do la y›, Kay se ri ile il -
Çeş me ni şi içe ri sin de bu lun ma s› ge re ken gi li araş t›r ma ve in ce le me ler için, ön ce -
se ki ler le su ya la ğ› gü nü mü ze ula şa ma - lik li de ğe ri ve k›y me ti ha iz bir ki tap t›r.
m›ş t›r. Çeş me ni şin de ki ki ta be ye rin den Aziz bin Er de şir, ‹ran’›n Ma zen de ran Eya -
sö kül müş tür. 0,65 x 0,53 m öl çü le rin de - le ti’n in Esterâbad şehrinde doğ du, Bağ -
ki ki ta be yu va s› gü nü müz de boş tur. Çeş - dat’ta tah sil gör dü, 1394’te Si vas’a gel di,
me de süs le me ola rak baş l›k lar, ke nar ve Ebu’l-Feth Sul tan Bur ha ned din Ah med’e
dik dört gen al›n l› ğ›n üze rin de ki pro fil li in ti sap et ti, ese ri ni bu ra da yaz dı. Efen di si -
sil me ler le sa çak k›s m›n da ki de ko ra tif nin 1398’de Ka ra yü lük Os man Bey ta ra -
kon sol di zi si dik ka ti çe ker. Be zir ha noğ lu f›n dan öl dü rül me si üze ri ne M› s›r’a git ti,
Çeş me si üze rin de in şa ki ta be si yok tur. Ka hi re’de ya şa dı ve ora da öl dü.
Fa kat çeş me ni şi üze ri ni ör ten siv ri ke - Bezm ü Rezm’i ilim âle mi ne ilk ta n› tan
mer, form ola rak 1782 y› l›n da in şa edi len Amas ya Ta ri hi ya za r› Hü se yin Hü sa met -
Su ba ş› Kö yü Mey dan Çeş me si ile ben - tin Bey, ad› n› dü zel tip tes pit eden Ha lil
zer lik arz eder. Be zir ha noğ lu Çeş me - Ed hem El dem*, tas hih edip di zin ve an la -
si’nin sa çak k›s m›n da bu lu nan düz sil me t›m cet vel le ri ni ha z›r la yan da Ki lis li Mu -
ku şa ğ› n›n al t›n da ki de ko ra tif kon sol di zi - al lim Ri fat Bey’dir. Tür ki yat Ens ti tü sü ta -
si ni, XVIII. yüz y› l›n ilk ya r› s›n da in şa edi - ra f›n dan ya y›m la nan ese rin Fars ça dan
len Mat ra So ka ğ› Çeş me si ile, Ge si Köp - Türk çe ye çe vi ri si ni Mür sel Öz türk yap tı.
rü ba ş› (1794) ve Ha c› Meh med (1807) XI+508 say fa hac min de ki eser, Kül tür
çeş me le rin de de gör mek te yiz. Yu ka r› da Ba kan l› ğ› ta ra f›n dan 1990 y› l›n da An ka -
ad› ge çen ör nek ler le ben zer lik arz eden ra’da ya y›m lan dı.
Be zir ha noğ lu Çeş me si bü yük bir ih ti mal - Türk çe kar ş› l› ğ› “Eğ len ce ve Sa vaş” olan
le XVIII. yüz y› l›n son la r›y la XIX. yüz y› l›n Bezm ü Rezm’in I. bö lü mün de Meh med
baş la r›n da in şa edil miş ol ma l› d›r. Ori ji - Fu at Köp rü lü’nün yaz d› ğ› Mu kad di -
nal hâ li ni he men he men kay bet me yen me’de, ya za r› Aziz bin Er de şir-i Es te ra ba -
çeş me ye son za man lar da ya p› lan ona - dî’nin ha yat hi kâ ye siy le Bezm ü Rezm’in
r›m lar es na s›n da, üze rin de ki be ton har - ya z› l› ş› ve öne mi yer al mak ta d›r. II. bö -
puş ta ila ve edil miş tir. Çeş me nin ori ji nal lüm, Bezm ü Rezm’in çe vi ri si dir. Ese rin
se ki le ri ve su ya la ğ› 1978 y› l›n da ye rin den so nun da ki şi ad la r› n›n, yer, dev let, ka vim
sö kü le rek ça l›n m›ş t›r. Ki ta be si de ay n› ve top lu luk ad la r› n›n, te rim le rin ve ki tap
ta rih ler de yu va s›n dan sö kü le rek tah rip ad la r› n›n yer al d› ğ› mü kem mel bir di zin