Page 401 - Kayseri Ansiklopedisi Cilt 1

402 / ÇOC KAYSER‹ ANS‹KLOPED‹S‹

1949 y›l la r› ara s›n da ki fa ali yet ler den, Hi - Di ğer oyun cu lar be zir gân ba ş› n›n ar ka s› -
ma ye-i Et fal ad› n›n 1938’e ka dar kul la n›l - na s› ra la n›r. Ka p› c› lar el ele tu tu şur ve
d› ğ›nı, Ço cuk Esir ge me Ku ru mu nun ise di ğer oyun cu lar baş ta be zir gân ba ş› ol -
bun dan son ra kul la n›l d› ğ› an la ş›l mak ta - mak üze re bu el le rin ara s›n dan şu te ker -
d›r. 1983’te ku ru lan Kay se ri ‹l Sos yal Hiz - le me yi söy le ye rek ge çer: “Aç ka p› y› be -
met ler Mü dür lü ğü ne bağ l› üç ço cuk yu - zir gân ba ş›/Ka p› hak k› ne ve ri r sin/Ar -
va s›nda, bi rer k›z ve er kek ye tiş tir me yur - kam da ki ya di gâr ol sun/Bi rin ci s› -
du mev cut tur. çan/‹kin ci s› çan/Üçün cü ye de lik ler den
Kay nak ça: Gül han Sey hun, Kay se ri Sos yal Hiz - ka ça ma yan.” Te ker le me bit ti ğin de el ler
met ler Ço cuk Esir ge me Ku ru mu’nun Ku ru luş ara s›n da ka lan oyun cu, di ğer le ri nin ya -
ve Ge li şi mi (Ba s›l ma m›ş Yük sek Li sans Te zi), n›n dan ka p› c› lar la bir lik te ay r› l›r. Ka p› -
EÜS BE Ta rih Ana Bi lim Da l›, Kay se ri 2007. c› lar bu oyun cu ya da ha ön ce den ken di -
MUSTAFA KESKİN le ri ne seç tik le ri isim ler den bi ri nin seç -
ilme si için oyun cu ya söy lerler. Oyun cu
ÇO CUK OYUN LA RI han gi is mi seç tiy se, o ka p› c› n›n ar ka s› na
Ço cuk la r›n ve da ha az öl çü de bü yük le rin ge çer. Oyun cu lar iki ye ay r›l d›k tan son ra
-gün lük ge çim di din me le rin den ay› ra bil - iki grup ara s› na bir çiz gi çi zi lir. Rakip
dik le ri boş za man la r›n da- her han gi bir olan grup lar bu çiz gi yi ge çirt mek için
üre tim ça ba s› n› ya da baş ka çe şit ten bir bir bir le ri ni çe ker ler. Han gi grup çe ker se
hiz me ti zo run lu k›l ma dan, sa de ce eğ len - o ta raf ka zan m›ş olur. Çizgiyi geçen grup
me yo luy la din len me le ri ni sağ la yan ey - ise kaybeder.
lem ler ‘oyun’ ola rak ad lan d› r›l m›ş t›r.
Kay se ri yö re sin de oy na nan ço cuk oyun - Aşık:
la r›n dan ba z› la r› n›n isim le ri şun lar d›r: Bü yük baş ve ya kü çük baş hay van la r›n ar -
Tel li tur na, aç ka p› y› be zir gân ba ş›, aç ki - ka ayak la r› n›n düz k›s m›n dan ç› ka r› lan ve
lit, al çöm çe, alay çek me, Ara bis tan, ara - dört yü zün de fark l› şe kil ler bu lu nan ke -
kes meç, aş›k, ba l›k kaç t›, bil me li ma tal, mik le oy na nan bu oyun, bü tün Türk boy -
bir kör iki kör, bir dir bir, beş taş, çam la r› ara s›n da çok yay g›n d›r. Ge nel lik le ço -
çar dak, ça nak çöm lek, çan t›, çar ş› dan bir cuk lar ta ra f›n dan oy na n›r. Ke mi ğin her
top bez al d›m, çat l›m eşek, çe lik, çi çek çi yü zü nün fark l› bir is mi var d›r: Çu kur yü -
ve şe ker ci, çiz gi (es ki ad› fos ma, şim di zü: Ç›k, şiş kin yü zü: Tok, düz ta raf: S› ğa,
sek sek), ço ta, değ nek, dön kuy ru ğum s› ğa n›n tam ar ka s›n da bu lu nan yüz: Ke lâ -
dön, ebe bit bit, el ta rak ta, elim elim öpe - li. Aş› ğ›n bel li bir uzak l›k tan at›l ma s› ve
lek, eş gör düm, g›r d› g›r d›, go çu, gök te di ğer aş›k la r› vur ma te me li üze ri ne ku ru lu
gök bon cuk, gül ebe ye ya tan, hav d› ra, olan bu oyu nun bir çok fark l› oy na n›ş şek -
höm bek, kaç kur tul, iğ nen git ti ip li ğin yit - li var d›r: Enek döv me li, çiz gi li (c› z› l›), ç› -
ti, ka di fe ci gü ze li, kat ma l›, ka zan kup, k›r - rak ç› kar ma l›, ba li dök me li, du va ra vur -
m› z› be yaz, kor de la c› ha n›m, ko va la ma - ma l›, mi re li, kus tur ma l›, kat ma l›, k› m›z l›.
ca, kör at ka z› ğ›, köy göç tü, ku lak çek me,
ku şu mun ba ş›, leb li ço ban, met, mi re, öl - Beş Taş:
dü ren gel sin, pa muk bas ma s›, sak lam - Oyun cu la r›n el le rin de beş kü çük taş bu -
baç, se ke se ke ben gel dim, sin sin, sü lem - lu nur. Birden beşe kadar etaplara
pe, tak tak, taş dö vü şü, tu ra, uzun ur gan, ayrılmış olan bu oyunda taşlar her etapta
üşü düm, ya yan değ ne ği, yü zük, zev le, farklı şekilde toplanarak oyunun sonuna
daz-daz kur mak… varmaya çalışılır. Bun lar dan bi ri ha va ya
Bu oyun lar dan bir ka ç› n›n oy nan ma şe - at› l›r. O, ye re inin ce ye ka dar yer de ki taş -
kil le ri aşa ğ› da d›r: lar dan bi ri al› n›r. Her taş için bu iş lem
tek rar la n›r. Dört ta ş›n top lan ma s› n›n ar -
Aç Ka pı yı Be zir gân ba şı: d›n dan yi ne bir taş ha va ya at› l›r ve yer de -
Oyun cu lar dan iki si ka p› c› ola rak se çi lir. ki taş lar ay n› şe kil de fa kat ön ce iki şer li
Ka p› c› lar ken di le ri ne bi rer isim se çer ler. grup lar la; da ha son ra üçü bir lik te, te ki