Page 425 - Kayseri Ansiklopedisi Cilt 1

426 / DAV KAYSER‹ ANS‹KLOPED‹S‹

Aris to cu an la y› ş› red de de rek za ma n›, Fu sûs üze ri ne bir şerh tir. Eser iki ana k› -
var l› ğ›n müd de ti (müd de tü’l-vü cûd) s›m dan oluş mak ta d›r. Bi rin ci k› s›m ‘Gi -
olarak Türk-‹s lam dü şün ce si ne ka zan d›r - riş’tir ve “el-Mu kad dim” ad›y la meş hur -
d› ğ› ikin ci önemli kav ram d›r. Dâ vûd el- dur. Gi riş’te Da vûd el-Kay se rî vah det-i
Kay se rî’nin bi lim sel kat k› la r› bun lar la da vü cûd an la y› ş› n› ken di öz gün fi kir le riy le
s› n›r l› de ğil dir. Ta bi at fel se fe si ala n›n da ki sis te ma tik bir bi çim de an lat mak ta d›r. Gi -
di ğer önem li kat k› s›, “be yaz atom” (ez- riş on iki bö lüm den oluş mak ta d›r. ‹kin ci
zer re tü’l-bey zâ) kav ra m›y la, mad de nin ana k› s›m Fu sûs met ni nin şer hi dir. Da -
as l› n›n ener ji ol du ğu şek lin de ki gö rü şü - vûd el-Kay se rî’nin bu şer hi, en geç 1331
dür. Fi zik dün ya da ki de ği şim, bir ener ji y› l›n da ya z›p bi tir di ği an la ş›l mak ta d›r.
de ği şi mi dir. Böy le ce el-Kay se rî, Os - Tah ki ku Mâ’î’l-Ha yât ve Keş fu Es râ ri’z-
wald’›n fi kir le riy le olu şan meş hur ener ji - Zu lu mât: Ese rin ko nu su, il min ha yat su -
tizm ak› m› n›n bir ön cü sü gi bi dir. yu ol du ğu ve ha ki ki ilim den içe bi len le rin
Da vûd el-Kay se rî, baş ta ken din den son ra - ölüm süz ol du ğudur. Bu bağ lam da H› z›r
ki Türk dü şü nür le ri ol mak üze re ‹ran l› ve me se le si ele al›n mak ta d›r. Ese rin te lif ta -
Arap dü şü nür le re et ki et ti. Da vûd el-Kay - ri hi se fer ay› n›n or ta s›n da ki bir cu ma gü -
se rî’den et ki le nen Türk dü şü nür le ri ara - nü H 732 (M 1332)’dir.
s›n da, Şeyh Bed red din, Mol la Fe na rî, Bâ li Şer hu’l-Ka sî de ti’l-Tâ’iy ye: Da vûd el-Kay -
Efen di ve ‹s ma il Hak k› Bur se vî gi bi kim se - se rî’nin meş hur su fi şa ir ‹b nü’l-Fâ r›z’›n
ler var d›r. Da vûd el-Kay se rî’den en çok et - Ka sî de’t-Tâ’iy ye ola rak bi li nen Naz mu’s-
ki le nen ‹ran l› dü şü nür ler ara s›n da Hay dar Su lûk ad l› ese ri üze ri ne yaz d› ğ› bir şerh -
Amo lî, Lâ hi cî (öl. 1506), Mol la Sad ra Şî râ - tir. Eser iki ana k› s›m dan olu şur. Bi rin ci
zî (öl. 1640), Seb ze vâ rî (1797-1872) ve hat - k› s›m, ‘Gi riş’tir; bu k› s›m da Da vûd el-
ta ‹mam Hu mey nî (1902-1989) gi bi isim - Kay se rî ta sav vuf il mi ne da ir ken di öz gün
le ri sa ya bi li riz. Da vûd el-Kay se rî et ki si ta - fi kir le ri ni or ta ya koy muş tur. ‹kin ci k› s›m
ş› yan Arap dü şü nür le ri ara s›n da ise, Ab - Tâ’iy ye’nin şer hi dir. Ese rin ya z›l d› ğ› ta ri -
dül gâ nî Nab lû sî (öl. 1731) ve Emîr Ab dül - hi tam ola rak bi le mi yo ruz; an cak Fu sûs
ka dir (1806-1883) gi bi kim se ler var d›r. şer hin den son ra ya z›l d› ğ› bi lin mek te dir.
Kay nak la r›n ve kü tüp ha ne ka ta log la r› n›n Şer hu’l-Ka sî de ti’t-Mî miy ye: ‹b nü’l-Fâ -
Da vûd el-Kay se rî’ye at fet tik le ri eser le rin r›z’›n “Ham riy ye” ve ya “Naz mu’d-Durr”
top la m› hay li faz la d›r. Bu nun ne de ni baş - ola rak da bi li nen Mî miy ye Ka si de si’nin
ka la r› na ait ba z› eser le rin yan l›ş l›k la ona şer hi dir. Bu şerh de iki k› s›m dan oluş -
at fe dil me si ve ken di si ne ait eser le rin ba z› mak ta d›r. Gi riş k› s›mda ila hî sev gi ko nu -
bö lüm le ri ni ay r› ri sa le ler hâ lin de is tin sah su ele al›nm›ş t›r; Da vûd el-Kay se rî bu ko -
edi le rek eserlere fark l› isim ler ve ril me si nu yu ken di gö rüş le riy le an lat mak ta d›r.
ve ya ba z› eser le ri nin fark l› isim ler le ço - ‹kin ci k›s ›m ise, Mî miy ye’nin şer hi dir. Bu
ğal t›l ma s› d›r. ese rin de ya z›l d› ğ› ta rih tam ola rak bi lin -
Da vûd el-Kay se rî’nin eli miz de ki bü tün mi yor; an cak bu da Fu sûs şer hin den son -
eser le ri Arap ça d›r. Eser le ri nin bir k›s m› ra ya z›l m›ş t›r.
şerh ma hi ye tin de olup bir k›s m› da öz - Şer hu Bes me le bi’s-Sû re ti’n-Ne viy ye ti’l-
gün te lif eser ler dir. Eser le ri kro no lo ji le ri - ‹n sâ niy ye ti’l-Kâ mi le: Ab dur rez zâk el-Ke -
ne gö re s› ra la nd›ğ›nda: şâ nî’nin Te’vî lâ tu’l-Kur’âni’l-Ke rîm ad l›
Keş fu’l-Hi câb an Ke lâ mî Rab bi’l-Er bâb: ese ri nin gi riş k›s m›n da yap m›ş ol du ğu
Al lah’›n ke lam s› fa t› ve bu ko nuy la il gi li Bes me le te’vi li üze ri ne bir şerh tir. Ya z›l -
ba z› me se le le re da ir bir ri sa le dir. Bi li nen d› ğ› ta rih hak k›n da hiç bir bil gi yok tur.
sa hih eser le ri ara s›n da Da vûd el-Kay se - Ni hâ ye tü’l-Be yân fî Di râ ye ti’z-Za mân:
rî’nin ka le me al d› ğ› ilk eser ola rak gö rül - Za man’›n ma hi ye tiy le il gi li olan bu eser,
mek te dir. Ya z› l›ş ta ri hi 1331 y› l› ve ya da ha Da vûd el-Kay se rî’nin en de ğer li ese ri dir.
ön ce ki bir ta rih ola bi lir. Ya z›l d› ğ› ta rih ko nu sun da bil gi yok tur.
Mat la’u Ha sû si’l-Ke lîm fî Ma’ânî Fu sû - Esâ sü’l-Vah dâ niy ye ve Meb ne u’l-Fer dâ -
si’l-Hi kem: ‹bn Ara bî’nin meş hur ese ri niy ye: Bir lik ve çok luk ko nu suy la il gi li