Page 301 - kayseri-medeniyetlerin-besigi

tariHi eserler | talas panaya rum kilisesi
hIstorIcal artIfacts | talas Panaya GreeK church 301

TALAS PANAYA RUM KILISESI TALAS PANAYA GREEK CHURCH
Yaman Dede Camii Yaman Dede Mosque
Kayseri’nin Talas ilçesi Tablakaya Mahallesi’nde bulunmaktadır. It is located in Tablakaya neighborhood of Talas District of Kayseri.
Eserin giriş cephesindeki kemerlerden birinin üzerindeki yazıya göre; According to the writing on one of the arches in the entrance gate of
1886 yılında Reşadiyeli Yuvan Kalfa yapmıştır. Bugün cami olarak kul- the work, in 1886 Yuvan from Reşadiye built it. Today, the Greek church
lanılmaktadır. Kilisenin 1997 yılına kadar kapı girişinde olan kitabesi used as Yeni Mosque was later turned into a mosque. The inscription
günümüze ulaşamamıştır. which was at the entrance of the gate until 1997, did not reach today.
Yerinden sökülmüş olan bu kitabede, Sultan II. Abdülhamid’e bir This inscription, which has been dismantled, has a letter of thanks from
teşekkür yazısı bulunmaktaymış. Sultan II Abdulhamid. Talas was the birthplace of St. Savas and was built
in 1886 by Metropolitan Ionnis with the permission of Abdulhamid II. This
Yaman Dede (1887–1962) church was used as a mosque for a period of time until the year 1926, and
Cami’ye ismi verilen Yaman Dede, 1887 yılında Talas’da doğan then it was hit by a lock on its door.
Karamanlı Türklerinden Hristiyan bir ailenin çocuğudur. “Yaman
Dede, Yanar Dede, Yamandi Molla, Molla Bey” lakaplarıyla bilinir. Asıl Yaman Dede (1887–1962)
adı, Diamandi’dir. Babası iplik tüccarı Yuvan Efendi, annesi Afurani Yaman Dede, whose name was given to the mosque, was born in
Hanım’dır. Niğde Bor Kütüphanesi’nde bulduğu bazı belgelerden, içinde Talas in 1887 and is a child of a Christian family of Karaman Turks. Known
yer aldığı Rum Ortodoks Camiası’nın aslen Türk olduğunu öğrendiğini as “Yaman Dede, Yanar Dede, Yamandi Molla, Molla Bey” nicknames, the
söylemektedir. Henüz küçükken, ailesi Kastamonu’ya taşındı. Rum real name was Diamandi. His father is textile trader Yuvan Effendi, her
Ortodoks Mektebi’nde, daha sonra Kastamonu İdadisi’nde okudu. Bu mother Afurani Hanım. Some documents found in the Niğde Bor Library
yıllarda, gayrimüslim çocuklarının din derslerine katılma zorunluluğu say he learned that the Greek Orthodox Mosque in which he belonged was
olmadığı halde, hocalarının izniyle Arapça ve Farsça gibi derslere girdi. originally Turkish. When he was young, his family moved to Kastamonu. He
1909 İstanbul Darülfünün Hukuk Mektebi’ne girdi. 1913’de mezun studied here in Greek Orthodox School, later in Kastamonu High School.
oldu. 1932 yılına kadar Beyoğlu I. Hukuk Mahkemesi Zabıt Katipliği In these years, non–Muslim children entered lessons such as Arabic and
görevinde bulundu. Bir yandan Galata Mevlevihânesi’nde Ahmed Persian with the permission of their teachers, even though they were not
Celaleddin Dede ve Ahmed Remzi Dede (Akyürek)’nin Mesnevi ders- obliged to attend religious lessons.
lerine katıldı. Ahmed Remzi Dede onun çalışmasını ve gayretini takdir In 1909 he entered Istanbul Darülfünün Law School. He graduated in
ederek, kendine “Yaman Dede” adını verdi. 1913. Until 1932, he served as a member of the Beyoğlu I. Court of Justice.
Bu dönemde Müslüman gibi yaşamaya, Mevlânâ’yı anlatmaya baş- At the same time he attended Ahmed Celaleddin Dede and Ahmed Remiz
ladı. Paskalya Yortusunda cami imamları, şeyhlerin kendisini ziyarete Dede (Akyürek) Mesnevi lessons in Galata Mevlevihânesi. Ahmed Remzi
geldiğini, dini sohbetler yanında ilâhiler okunduğunu yazmaktadır. Dede named himself “Yaman Dede” by appreciating his work and effort.
Öte yandan Mason Locası’na da üye olup, 13. dereceye kadar yükseldi. In this period he says he adopted the life of the Muslims, talking about
İslam’a duyduğu yakınlık sebebiyle çıkartıldığını ifade etmektedir. the Mevlânâ, the shaykhs and imams came to visit him and he continued
Yaman Dede, mektuplarında; gençlik yıllarından itibaren İslamiyeti reading the hymns beside the religious conversations. On the other hand,
th
benimsemekle birlikte, ailevi sebepler yüzünden bunu açıkça söylemek- he was a member of Mason Lodge and rose to the 13 rank. It expresses
ten çekindiğini, İslami eserleri gizlice okumayı sürdürdüğünü, kiliseye that it is removed because of the closeness to Islam.
ailesiyle gittiğini ama dua okumadan çıktığını, tam kırk yıl boyunca Yaman Dede, in his letters says that he adopted Islam from his youth,
ailesinin haberi olmadan bazen sahura kalkmadan, iftar etmeden but he was afraid to express it clearly because of family reasons, that he
oruç tuttuğunu ifade etmektedir. Şubat 1942’de Nakşibendi–Halidî continued to read Islamic works secretly, went to the church with his family
Şeyhi Ahmed Hilmi Efendi’nin teşvikiyle, İslamiyet’i kabul ettiğini but did not read the prayer and fasted for forty years without knowing his
resmen bildirdi ve Mehmed Abdülkadir Keçeoğlu adını aldı. Yaman family sometimes without iftar. In February 1942, with the encouragement
Dede, İslamiyeti kabul etikten sonra, ihtidasından rahatsızlık duyan of Naqshbandi–Khalidî Sheik Ahmed Hilmi Effendi, he officially announced
Patrikhane’nin baskısıyla eşinden ayrıldı. Bu durum kendisini üzmüş, that he accepted Islam and Mehmed Abdulkadir took Keçeoğlu's name.
özellikle kızı Belma’ya karşı özlemini mektuplarında dile getirmiştir. Yaman Dede, after accepting Islam, is separated from his spouse by the
Bir süre sonra, ilkokul öğretmeni Hatice Hanım’la evlenir. Avukatlık pressure of the patriarch who is uncomfortable with his will. This situation
yaptı, bazı okullarda öğretmenlik yaptıktan sonra da avukatlığı bırakıp has upset him, especially in his letters to his longing for her daughter Belma.
tamamen öğretmenliğe yöneldi. After a while he marries a primary school teacher named Hatice. He was
Saint Benoit, Notre Dame gibi yabancı okullarda, İstanbul İmam a lawyer, after he had taught in some schools, he left his lawyership and
Hatip Okulu, İstanbul Yüksek İslâm Enstitüsü’nde Türkçe, Edebiyat, turned to teaching.
Farsça, Arapça dersleri verdi. 3 Mayıs 1962 yılında vefat etti. Karaca- He gave lectures in Saint Benoit, Notre Dame, Istanbul Higher Islamic
ahmet Mezarlığı’na defnedildi. Institute in Turkish, Literature, Persian and Arabic. He died on May 3, 1962
and is in Karacaahmet Cemetery.