Page 12 - Selçuklu Uygarlığı Müzesi 1

xi

Müze Hakkında

GEVHER NESİBE MEDRESESİ VE ŞİFAHANESİ: ihtisas yaptıkları, ilaç ların yapıldığ ı yerlerdir. Bir çok örnekte
1
KAYSERİ SELÇUKLU MÜZESİ medreseler ile yakından ilgilidir . Ekonomik ve kültürel açıdan
ileri bir durum gösteren Anadolu Selçuklu döneminde hemen
Günümüzde Selçuklu Müzesi’ne evsahipliği yapan Gevher hemen her şehirde bir şifahane/hastane açılmıştı. Kervansaray
Nesibe Medresesi ve Şifahanesi’nin bulunduğu Kayseri, Orta ve imaretlerde hastalananların da tedavileri buralarda yapıla-
Anadolu’nun zengin tarihi ile dikkati çeken şehridir. Kaniş biliyordu. Genellikle hükümdar ailesi tarafından yaptırılan
Karum’dan Mazaka şehrine, Caesarea’dan Kayseri’ye kadar şifahaneler büyük vakıfl arla beslenerek devlete yük olmadan
kent, M.Ö.2000’lerden itibaren, Asurlar, Frigler, Kimmerler, uzun sure görevlerini yerine getirmişlerdir. Tedavinin ücretsiz
Lidyalılar, Persler, Romalılar ve Anadolu Selçukluların ege- yapıldığı bu kurumlarda hekim, kehhaller, cerrahlar ve ecza-
menlikleri altında kalmıştır. cıların görev aldığı bilinmektedir .
2
Selçuklu Çağı, 11. ve 13.yüzyılları içine alan üçyüz yıllık Anadolu Selçukluların Anadolu’da bıraktıkları öncü eser-
büyük bir dönüşüm ve gelişim çağıdır. 1071’de Malazgirt Savaşı lerden biri olarak dikkati çeken, belki de en başta gelen eser,
ile başlayan Selçuklular’ın Anadolu’ya etkisi, 1080’de İznik mer- günümüzdeki tıp fakültesi ile hastane birlikteliğinin Anado-
kezli olarak Kutalmışoğlu Süleyman Şah’ın kurduğu Anadolu lu’daki ilk örneği sayılan Kayseri’deki Gevher Nesibe Tıp Med-
Selçuklu Devleti ile alanını genişletmiş ve günümüze kadar resesi ve Şifahanesi’dir. Çifteler, Çifte Medrese, İkiz Medreseler,
anıtsallığını ve öncülüğünü koruyan her alanda bir çok eserle Gevher Nesibe Hatun Darüşşifası, Şifa Hatun Medresesi, Kayseri
Anadolu’ya damgasını vurmuştur. Yaşadıkları topraklardaki Tıbbiyesi, Gıyasiye Medresesi, Şifaiyye Medresesi olarak da
kültürü Anadolu’ya taşıyan Selçuklular, bu topraklarda ken- anılan yapı aslında sadece medrese ve şifahane değil kümbet
dilerine özgü yarattıkları dini ve sivil mimari ile mimarlık ve ve hamam kısımlarını da içeren kompleks bir yapıdır.
sanat tarihi alanında söz edilmeden geçilemeyecek eserler Mimarı bilinmeyen ve vakfiyesine ulaşılamayan yapı,
inşa etmişlerdir. kitabesinden anlaşıldığına göre 1206 yılında, II. Gıyaseddin
Anadolu’nun ortasında bulunan, Kale, saray, çarşı, med- Keyhüsrev tarafından, veremden ölen kardeşi Gevher Nesibe
rese, cami, surlar ve daha birçok anıtsal yapısıyla Kayseri, Hatun’un vasiyetini yerine getirmek için yaptırılmıştır. 1204
Anadolu Selçuklu şehirleri içinde en gelişmişlerden biridir. yılında başlayan inşaatı 1206 da bitirilmiştir. Kompleksin darüş-
Selçukluların oluşturduğu Konya-Aksaray-Kayseri’yi içine alan şifasının ayrı dönemde medresesinin ayrı dönemde inşa edildi-
Selçuklu şehir organizasyonunun içindeydi ve Darü’l mülk ve
Darü’l Feth isimleri verilen Kayseri I. Alaaddin Keykubad tara- 1 Tekiner, Halil, Gevher Nesibe Darüşşifası: Ortaçağda Öncü Bir Tıp
fından imar edilmişti. Ayrıca kent o yıllarda ticaretin en önemli Kurumu, Kayseri, 2006, s.40; Çatakoğlu, Mehmet Şerif, “Anadolu
ayağı olan ipekyolu kervanyolları üzerinde bulunmaktaydı. Selçuklu Dönemi̇ İlmi Faaliyetleri ve Bu Faaliyetlerin Osmanlı Kuruluş
Anadolu Selçukluların Anadolu topraklarına kazandır- Dönemi İlmi Faaliyetlerine Tesiri”, T.C. Süleyman Demirel Üniversitesi
dıkları yapı tiplerinden olan medrese yapıları genel olarak iki Sosyal Bilimler Enstitüsü İslam Tarihi Sanatları Anabilim Dalı İslam
tip altında toplanmaktadır: Açık Avlulu Medreseler ve Kapalı Tarihi Bilim Dalı, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Isparta, 2002, s.23;
Avlulu Medreseler. Dâ rü ’ş -ş ifa, Dâ rü ’t-tıp, Darüssıhha, Darü- Peker, Ali Uzay, “Anadolu’da Selçuklu Mimarisi ve Kayseri Gevher
Nesibe Darüşşifası Örneği”, Anadolu Selçuklu Uygarlığının İzinde,
lafiye, Bimaristan, Maristan, Me’menülistirahe, Darülmerza, Kayseri Büyükşehir Belediyesi, Kayseri, 2014, s.114, 116.
Şifaiye, hastane gibi isimlerle de anılan şifahaneler ise genel- 2 Kılıç, Abdullah, Dünya Tıp Tarihinin Muhteşem Bir Abidesi: Kayseri
likle külliye içinde yer alan, sağ lık hizmetlerinin sunulduğ u Gevher Nesibe Şifahanesi ve Tıp Medresesi 1206, Medicalpark
bir yer olduğ u gibi aynı zamanda tıp ö ğ rencilerinin okuyup Hastanesi, 2007, s.15.