Page 389 - 2 Cilt

Bütün cephelerde payandaların arasına ge- de arslan batıdakinde güvercin kabartması yer
lecek şekilde birer adet çörten yer almaktadır. almaktadır. Sütuncelerin üzerinden başlayan
Güney cephe batı tarafta taç kapıya yakın olan bordür ise aralarına yer yer insan, boğa vs. fi-
çörten üzerindeki kabartmalar bakımından il- gürlerinin de serpiştirildiği rumi ve palmet ör-
ginç bir örnektir. Çörtenin ön yüzünde oturur gülerinden meydan gelmiş bir bitkisel kompo-
pozisyonda bir insan figürü, batı yüzünde boğa zisyonla bezenmiştir. Süsleme alçak kabartma
figürü, doğu cephesinde ise diğerinden farklı olarak işlenmiştir. Taçkapının mukarnaslı kav-
olarak boğa figürünün başı cepheden verilmiş- sara alınlığında köşelere, yüzeyleri geometrik
tir. Bu cephede taç kapıya daha uzak olan ikinci süslemeli birer rozet yerleştirilmiştir. Taç kapı
çörten yeleli arslan şeklinde tasarlanmıştır. kavsarası yedi sıra mukarnas dizisinden oluş-
Avlu taç kapısının yüksekliği 12.70 ila 13.00 maktadır. Avlu taç kapı mihrabiyeleri sekiz kol-
metre arasındadır. Genişliği ise yaklaşık 8.00 lu yıldız kompozisyonu ile süslenmiş bordürle
m. olup, duvar cephesinden 2.50 m. dışa doğru üç yönden çerçevelenmiş olup nişleri dört sıra
çıkıntı yapmaktadır. Taç kapı, genişlikleri bir- mukarnaslı kavsaraya sahiptir.
birinden farklı dört bordürle kuşatılmıştır. Bu Avluya 13.00 metre uzunluğundaki giriş
bordürlerin taçkapıyı üstten de çerçevelediği eyvanından geçilir. Giriş eyvanı batı yanın-
düşünülmektedir. 13 cm. genişliğindeki birinci da çeşme eyvanı olarak adlandırılan bölümün
bordür, dairesel profilli bir şeridin düz ve ters T kemerinin üst ve yan kısımlarına yerleştirilen
yapacak şekilde meandırlar meydana getirdiği süsleme panosu üzerinde geometrik, bitkisel ve
bir geometrik kompozisyonla bezelidir. 68 cm. figürlü süslemeler yer almaktadır. Çeşme eyva-
genişliğindeki ikinci bordürün yüzeyinde ise, nı, dış kenarlarda kemer başlangıç seviyesinden
kırık çizgi sisteminden gelişen ve sonsuz ka- başlayıp, üç yönde dolaşan mukarnaslı bir ku-
rakterli olan 9 ve 10 kollu yıldızlardan meydana şakla çevrelenmiştir. Yanlardaki mukarnasların
gelmiş geometrik kompozisyon uygulanmıştır. ara yüzeyleri geçmeler yapan kıvrım dallarla
Bezemeyi oluşturan şeritlerin yüzeyi içbükey doldurulmuşken, üstteki mukarnas aralarına
olarak yivlendirilmiştir. 11 cm. genişliğinde- hayvan figürleri yerleştirilmiştir. Üstteki mu-
ki üçüncü bordürün yüzeyi ise dairesel profilli karnaslı çerçeve kuşağı 17 bölümden oluşmak-
üç şeridin meydana getirdiği üçlü geçmelerden ta olup dış yanlarındaki birer adet mukarnaslı
müteşekkil geometrik bezemeyle süslenmiştir. bölümleri boş bırakılmış, kalan 15 mukarnasın
Dördüncü bordür 28 cm. genişlikte olup, düz içlerine ise değişik hayvan figürleri işlenmiş-
profilli şeritlerin geçme yapmasıyla ortaya çık- tir. Kuzeyden güneye doğru; kuş, ejder, köpek,
mış yarım yıldız desenleriyle süslenmiştir. Bu tavşan, boğa, kaplan, arslan, fil, arslan, geyik,
bordürlerin tamamının orijinalde taç kapıyı üst- kuş, kuş, çakal (kurt), karaca? ve ağzında balık
ten de kuşattığı düşünülmektedir. Bordürlerde olan kuş figürleri sıralanmıştır.
taçkapının genelinde olduğu gibi erimeler göz- Mukarnaslı kuşaktan sonra iki yazıdan baş-
lenmektedir. Bunlardan sonra içe doğru sivri layarak üç yönde eyvan kemerini kuşatan geniş
kemer ve mukarnaslarla birlikte dikdörtgen bordür düzeninin işlendiği geometrik bezeme
cephe yüzeyinden ana nişe doğru bir kademe- görülmektedir. Eyvan kemerinin yüzeyi iki ku-
lenme mevcuttur. Taçkapı kemerinin üzerinde şak olarak bölümlenmiş olup, üst kuşağın yüze-
üst kısmı dilimli alt kısmı dikdörtgen şeklin- yine yarım sekizgenlerin kesişmesinden oluşan
de düzenlenmiş kitabe bulunmaktadır. Duvar dört köşeli yıldızlarla, alt kuşak ise düz ve ters
yüzeyinden çökertilmiş bir alana yerleştirilen olarak işlenmiş üç yapraklı palmet dizisiyle
beyaz mermerden kitabe yuvasının etrafı iç içe süslenmiştir. Giriş eyvanının batısında muhte-
geçmeler yaparak daireler oluşturan şeritlerle melen yönetici odaları, L planlı bir bölüm ile
bezenmiş bir kuşakla çerçevelenmiştir. Taçkapı günümüzde türbeye dönüştürülmüş eyvandan
kemerinin yüzeyi kapalı geometrik biçimlerin oluşan mekânlar yer almaktadır. Türbenin ol-
oluşturduğu geometrik kompozisyonla süslen- duğu eyvanın üzeri ön kısım beşik tonoz, batı
miştir. Taçkapı nişini yanlardan sınırlandıran taraf yıldız tonoz olmak üzere iki farklı örtüye
sütuncelerin zar tipi başlıklarından doğudakin- sahiptir. Muhtemelen Osmanlı döneminde tür-

Kayseri Taşınmaz Kültür Varlıkları Envanteri 853