Page 392 - 2 Cilt

toplam 24 ayağın beş sahna ayırdığı düzen- Kapalı bölüm taç kapısında geometrik be-
lemeye sahiptir. Orta sahnın ortasına kubbe zemeli silme kuşakları ve bordürlerin yanı sıra
oturtulmuş, diğer bölümler sivri tonozlarla ör- daha çok yüzeyi geometrik bezemeli rozet ka-
tülmüştür. Orta sahın, kuzey-güney doğrultu- bartmaları yer alır.
sunda sivri tonozla örtülü iken, ikişerli yan sa- Handa bezeme açısından dikkati çeken bir
hınlar doğu-batı doğrultusunda sivri tonozlarla diğer unsur da çörtenlerdir. Aslan, boğa başı
örtülüdür. Ortada oluşturulan kare tabandan gibi örneklerin yanı sıra, insan-boğanın birlikte
üçgenlerle sekizgen gövdeye, sekizgenden de ele alındığı çalışmaların da olduğu bu uygula-
pandantiflerle kubbeye geçilmektedir. Kubbe malar üç boyutlu tasarımlarıyla heykel formu-
dıştan pramidal bir külah ile örtülüdür. Barınak na yaklaşan detaylar olarak kabul edilebilir.
bölümü doğu cephede dört adet, batı cephede üç Malzeme ve teknik : Sadece ana taç kapı
adet mazgal pencere ve kubbe kasnağına açılan kitabesinde mermer, hanın beden duvarları
dört adet pencereyle aydınlatılmaya çalışılmış- ve üst örtüsünde kesme taş malzeme kullanıl-
tır. Fakat içerisi oldukça karanlıktır. Hanın batı mıştır. Temel bölümündeki taşlar daha büyük
cephesinin en kuzeyindeki mazgal pencerenin ölçüde tutulmuştur. Hanın genel olarak dış du-
üst bölümünden başlayan havalandırma baca- varları farklılık göstermekle birlikte ortalama
sının çatıya kadar devam ettiği görülmektedir. iki metre kalınlığındadır. Hamam bölümün-
Yapılan son onarımlarda bu baca ile diğer bütün deki duvarlar daha ince olmakla birlikte diğer
bacaların üzeri betonla sıvanarak kapatılmıştır.
odaların duvarları da dış cephe duvarlarından
Hol bölümünde yer alan sekiler ortalama ince tutulmuştur. Orijinalinde hanın üst örtüsü-
olarak 0.55-0.60 m. yüksekliktedir. Bu seki- nün toprak olduğu, 1958-1962 yılları arasında
lerin bazılarına bitişik olarak taştan oyulmuş Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından yapılan
hayvan yemlikleri yerleştirilmiştir. Üst örtü- onarımlarda kesme taş malzemeyle kaplandığı
yü taşıyan ayaklarda ve yemlik olarak oyulmuş anlaşılmaktadır.
taş yalaklarda hayvanları bağlamak için açılmış Hanın bütün duvarları Selçuklu dönemi
delikleri görmek mümkündür. yapılarında sıkça görülen dolgu duvar tekniği
Süslemesi : Karatay Hanı’nda süsleme tama- kullanılarak inşa edilmiştir.
mıyla taş malzemeyle, taç kapılarda, çeşme, ey- Kitabesi : Yapının avlu taç kapısındaki kita-
van kemeri ve mescit kapısı da yer almaktadır. besi 1240-41, vakfiyesi ise 1247 tarihlidir.
Genişlikleri farklı bordürlerle çerçevelenen Tarihlendirme : Eser 1241 yılında inşa
avlu taç kapısında, geometrik ve bitkisel dü- edilmiş olmalıdır.
zenlerin yanı sıra aralara serpiştirilmiş boydan
insan kabartmaları ile hayvan başları dönemin
sosyo-kültürel eğilimlerini de yansıtması bakı- Kaynakça:
mından dikkat çekicidir. Ahmed bin Ali El Kalkaşendi, Sübhü-l A’şa,
Çeşme eyvanının bezemelerinde, daha çok C. XIV, Beyrut, 1987.
küresel örtü elemanı olarak taçkapı ve mihrap- Aksaraylı Kerimeddin Mahmud, Selçukî
larda gördüğümüz mukarnasın yüzeyi sınırlayan Devletleri Tarihi (Müsameret-al-Ahbar),
bir bordür bezemesi olarak kullanılması ilgi çe- (Çeviri: M. Nuri GENCOSMAN), Ankara,
kicidir. Mukarnas nişleri arasına kabartma ola- 1943.
rak işlenen hayvan tasvirlerinin sayısının 12’den Denktaş, Mustafa, Kayseri’deki Tarihi Su
fazla olması ve 12 hayvanlı Türk Takvimi’nde Yapıları (Çeşmeler-Hamamlar), Kayseri,
yer alan bazı hayvanların burada yer almaması 2000.
ise bu bağlantıları güçleştirmektedir. Öte yandan Erdmann, Kurt, Das Anatolische Kara-
eyvan kemerinin avluya bakan cephesine işlenen vansaray des 13. Jahrhunderts, I, II. Berlin,
ve döneminin en büyük tasvirleri olan ejderlerin 1962.
girişi koruyan bekçi sembolüyle Asyatik anla-
yışları yaşattığı gözlenir. Halil Edhem (Eldem) “Anadolu’da İslami
Kitabeler (Karatay Hanı)”, Tarih-i Osmani

856 Kayseri Taşınmaz Kültür Varlıkları Envanteri