Page 443 - 2 Cilt

Seyrani, 1782–1873 yılları arasında yaşa- iskânın bir sonucu olarak cami 16.yy içerisin-
mıştır. Buda bize kitabede bahsettiği onarım ve de genişletilmiş olabilir. Daha sonraki yıllarda,
genişletmeler hakkındaki bilgileri ya kulaktan gelişmeye müsait olmayan Yukarı Develi’nin
duyma şeklinde yazdığını ya da Bay Ali’nin ta- Everek’e taşınmasıyla artan nüfusa yetersiz
mir ettiği yapının günümüze ulaşmayan bir ki- kalan cami 1730 tarihinde Bay Ali tarafından
tabesinden aldığını göstermektedir. Burada kita- yeniden genişletilmiş olmalıdır. Cami bu ta-
benin ilk satırında Seyrani’nın yapının H.1143 / rihten sonra belgelerde Bay Ali Camisi olarak
M. 1730 yılında Bay Ali tarafından abad edildi- geçmektedir.
ğini belirtmesi ve caminin Ulu Cami olarak ad- Hurufat Kayıtlarına göre 1730 tarihinde
landırılması bizim caminin 1730 yılından daha Everek’te Bay Ali Cami’sinden başka iki mes-
önce yapılmış olduğunu düşünmemize sebep cit daha bulunmaktadır. Bunlar Hurufat Kayıt-
olmuştur. Bilindiği üzere Türk şehirlerinde inşa larından anlaşıldığına göre Seyyid Mustafa Ağa
edilen ilk camiler Ulu Cami (Cami-i Kebir) ola- Mescidi ile Harmanlık mevkiinde Süleyman’ın
rak adlandırılmışlardır. Bu isim caminin büyük- bina eylediği Mescid-i Şerif’tir.
lüğünden değil şehirde ilk olarak o caminin inşa Burada dikkati çeken bunlardan bahsedi-
edilmesinden dolayı verilmektedir.
lirken mescit, üzerinde durduğumuz yapıdan
1500 tarihli tapu tahrir defterlerinde da cami olarak bahsedilmesidir. Bu mescitler
Kayseri’ye bağlı olan Everek isimli bir köy geç- göstermektedir ki bu dönemde Everek’te en az
mektedir. 1500 tarihinde köyde bir imam oldu- üç mahalle bulunmaktadır. Üç mahalle olan bir
ğundan ve hayvancılık yapılıp, sekiz ay çalışan Müslüman şehrinde cuma namazının kılınması
bir değirmenin bulunduğundan bahsedilmekte- için bir de içinde minber bulunan caminin ol-
dir. Burada bizi ilgilendiren köyde bir imamın ması gerekmektedir. Buda Ulu Cami’nin 1730
olmasıdır. Eğer köyde bir imam varsa muhteme- tarihinden önce inşa edilmiş olduğu tezini doğ-
len bir de cami olması gerekmektedir. rulayan başka bir kanıttır.
Yalnız bu cami köy halkına hitap edeceğin- Cami daha sonra tamir kitabesine göre, gi-
den daha çok mescit boyutlarında olmalıdır. Bu rişten sonra ilk üç sahın esas alınarak, yapının
bilgiden yola çıkarsak ve üzerinde durduğu- üçüncü kemerden arda kalan kısmı yeniden
muz yapının Ulu Cami olarak adlandırılması- inşa edilmiştir. Bundan yetmiş yedi yıl son-
nı da göz önünde bulunduracak olursak bizim ra 1844 tarihinde cami El-Hac Mehmed İbn-i
yukarıda bahsettiğimiz mescidin şimdiki Ulu İbrahim bin Yusuf Efendizade tarafından tamir
Cami’nin ilk yapısını oluşturduğunu rahatlıkla ettirilmiştir.
söylememiz mümkündür. H.1288-1290 / M. 1870-1873 tarihli 223
1502 tarihinde Develi, Karahisar-i Develi numaralı Kayseri Şer’iyye Sicilinde H.1289 /
kazasının kurulması ile bu kazaya bağlanmış- M. 1879 tarihli 325 nolu belgede Develi Kazası
tır. Bu dönemde Develi 24 köy ve 26 mezra- Everek Kasabası Cami-i Kebir Mahallesi’ndeki
dan oluşmaktadır. Bu köylerden bugünkü şehir Cami-i Kebir’in aydınlanması için El-Hac Os-
merkezinde bulunan Kâfir Everek’te gayrimüs- man Ağa 1800 kuruş borç bırakmış, mirasçısı
limler ikamet ederken, Fenese ve Müslüman borcu ödemek için Eniktepe’deki ağaçlığı ve
Everek köylerinde halk karışık olarak iskân meyveliği caminin mütevellisine sattığına dair
edilmiştir. Üzerinde durduğumuz cami, Müs- bilgiden caminin artık bu yüzyılda Ulu Cami-i
lüman Everek olarak adlandırılan köyün ca- olarak adlandırıldığını görmekteyiz. Bunun se-
misidir. 1502–1523 yılları arasında Develi’ye bebi bu dönemde Everek’te başka camilerinde
bağlı köylerin nüfuslarında hızlı bir artış söz inşa edilmiş olması ve ilk yapılan caminin vur-
konusudur. Bu artışın sebebi Türkmenlerin De- gulanmak istenmesidir.
veli ve civarına gelip yerleşmeleridir. Kanaati- Sonuç olarak Everek Cami-i Kebir-i yukarı-
mizce bu nüfus artışından Müslüman Everek’te da değindiğimiz bilgiler dahilinde ilk olarak, en
etkilenmiş ve Türkmenler tarafından bir iskân geç XVI. yy başlarında inşa edilmiş olmalıdır.
merkezi olarak kullanılmaya başlanmıştır. Bu

Kayseri Taşınmaz Kültür Varlıkları Envanteri 907