Page 422 - Bezemeli Mezar Taşları

YRD.DOÇ.DR. ASLI SAĞIROĞLU ARSLAN |KAYSERİ ZAMANTI IRMAĞI ÇEVRESİNDEKİ BEZEMELİ MEZAR TALARI
geometrk, fgürlü süslemeler le, çeştl kullanım eşyaları, slahlar ve bazı tanımlaya-
madığımız nesneler olarak gruplandırılablmektedr.
Osmanlı mezar taşlarındak desenler ve şaretlern her brnn konografk anlam-
larının bulunduğu düşünülmektedr. Bu bezemeler ölen kşnn br takım özellklern
ortaya koymakla brlkte, burada yatan şahısların kadın mı, erkek m, olduğunu ve hang
mesleğe sahp olduklarını anlatırlar. Mot¼erde sembolzm güçlü br şeklde görüldüğü
halde, eldek yazılı veskaların azlığından bunların çözümü kesn olmayıp, ya ktabe-
lerndek blglere ya da yorumlara dayanmaktadır . Kadın mezar taşlarına ççekler,
12
oklava, ekmek tahtası, ekmek pşrme sacı, tarak gb kullanım eşyaları şlenmşken,
erkek mezar taşlarında kılıç, tüfek, kama, bıçak gb slah bezemeler görülmektedr.
Ayrıca halı tezgahı, koyun fgürler, makas, ğne gb bazı bezemelerde mezarlarda yatan
kşlern meslekler hakkında blg verrler.

Bitkisel Süslemeler
Kataloğa aldığımız mezarların üzernde görülen btksel süslemeler şunlardır: Serv
ağaçları (tek veya k adet), stlze ağaçlar (geometrk formlardan oluşturulmuş), üç,
dört, beş, altı, sekz ve on k yapraklı ççekler, vazodan çıkan ççekler, gülçe (gül bezek
motf), lale (yapraklı ve saplı lale), dallar, yapraklar ve hayat ağacıdır. Bütün bu btksel
süslemeler çok ayrıntıya grmekszn bast br üslupla yapılmışlardır. Kataloğa dahl
edlen 70 adet mezardan 57 adet üzerne yukarıda belrtlen btksel bezemelerden
herhang br şlenmştr. Btksel bezemelere daha çok kadın mezar taşları üzernde
rastlanıyor olması da dkkat çekcdr .
13
Bursa’dak 14-15.yy mezar taşları üzernde sıkça kullanılan btksel süslemeler,
Zamantı bölgesnde’k bezemel mezar taşları üzernde yer alan btksel süslemelere
göre çok daha grft ve üslüplaşmıştır .
14
Mezar süslemelernde btksel mot¼ere bu kadar çok yer verlmesnn sebeb, nsanla-
rın strahatgahlarını cennet bahçelerne benzetme gayretnn yanı sıra, İslam nancında
btk yetştrmenn ehemmyet olmalıdır. Zra Hz. Peygamber “Herhang brnz elnde
br hurma fdanı varken kıyamet kopacak olsa ble onu derhal dksn” demştr. Ayrıca

12 Azade Akar, “Esk Türk Mezartaşı Süslerne Dar”, Sanat Dünyamız, İstanbul, 1976, S. 2, s. 14.
13 Bu konu hakkında ayrıntılı blg çn bkz. Örcün Barışta, “Göynük Ak Şemsettn Türbes Hazresndek
Btksel Bezemel Kadın Mezar Taşları”, VI. Ortaçağ ve Türk Dönem Kazı Sonuçları ve Sanat Tarh
Sepozyumu (8-10 Nsan 2002), Kayser, 2002, 123-137.
14 Bu konu hakkında daha ayrıntılı blg çn bkz. Demet Karaçağ, age.

422