Page 424 - Bezemeli Mezar Taşları

YRD.DOÇ.DR. ASLI SAĞIROĞLU ARSLAN |KAYSERİ ZAMANTI IRMAĞI ÇEVRESİNDEKİ BEZEMELİ MEZAR TALARI
çft yarattık ayet de akla gelmektedr. Türk sanatında serv br süs motf olarak ele
alındığına göre, sanat eserlernde görülen brden fazla serv sayısı, süs motf kullanma
zevk le açıklanablr .
18
Servler şekl tbaryle de düz ve sade tepeler yana yatık ağaç, ççek, gül, kıvrık
asma dallı ve üzüm salkımları arasında veya güneş, yıldız, vazo, ve kuş mot¼er le
brlkte olmak üzere türlü çeştler göstermektedrler . Zamantı bölgesndek mezar
19
taşları üzerne şlenen serv bezemeler; genelde tek veya kl olarak yapılmışlardır.
Bu servler ortalarında güneş kursu ve mührü Süleymanların k yanına şlenmşlerdr.
Bazı servlern üzernde de kuşlar ve kuş başları yer alır. Ayrıca kl servlern uçları
madalyonlara doğru kıvrılmış br şeklde yapılmıştır. Cevdet Çulpan bunun nedenn;
Rüzgarlar le uçları br yana yatan servnn tabatta olduğu gb resmedlmes, kutsal
br varlığa saygı ve teslmyet olduğunu ler sürmektedr. Özellkle Kur’an’ın Rahman
süresnn “yıldızlar ve ağaçlar ona secde ederler” altıncı ayetnde bu açıkça belrtlmştr .
20
Osmanlı dönem mezar süslemelernden br olan serv, çoğu zaman ayak ucu
taşlarında görülür. Serv motfnn taş boyunca olduğu ve ucu eğk olarak yapıldığı
mezar taşları vardır. Bazen de ç kısımları ççek le doldurularak bezendğ örneklerde
bulunmaktadır .
21
Serv yaşam ve ölüm sembolüdür. Serv ağacının dallarının ışığa doğru yükselş br
deal noktaya ulaşma steğn gösterr. Işık blg demektr. Blgye yönelme ve brlk sağ-
lamayı şaret eder. Servnn uzun, dk şekl doğruluğun ve dürüstlüğün smgesdr. Serv
uzun dk şeklnn “elf” harfne benzemes le Allah sözcüğünün lk harf oluşuyla, İslam
nancı le kurulan sembolk anlamı sonucunda da mezar taşlarına sıkça şlenmştr 22 .

Stilize Ağaçlar (Geometrik Formlardan Oluşan)
Kataloğa aldığımız 70 adet mezardan beş adet (kat. no: 4, 16, 18, 21, 41) mezar üze-
rnde stlze edlmş ağaç bezemeler tespt edmştr. Bu mezarlardan dördü Grvel
köyü mezarlığında bulunmaktadır. Bu da geometrk formlardan oluşturulmuş stlze
ağaçların bu mezarlığa özgü br bezeme olduğunu gösterr. Bu bezeme dört mezarda
da baş taşları üzerne şlenmştr. Küçük üçgenlerden oluşturulmuş gövdeler le bu

18 Cevdet Çulpan, Servler, Clt: II, İstanbul, 1961, s. 122-123.
19 Cevdet Çulpan, Servler, Clt: II, s.145.
20 Cevdet Çulpan, Servler, Clt: II, s.146.
21 Nejat İşcan, age, s.33
22 Ayla Ersoy , “Eyüp’tek Mezar Taşlarında Serv Kültü”, Tarh, Kültürü ve Sanatıyla V. Eyüp Sultan
Sempozyumu Teblğler (11-13 Mayıs 2001), İstanbul, Mayıs 2002, s. 94,95.

424