Page 48 - kappadokia_kralligi

HALİT ERKİLETLİOĞLU / KAPPADOKİA KRALLIĞI VE ROMA-BİZANS DÖNEMİ

Kimmerler MÖ 650 senesinde Asur ve Lidyalılar tarafından Anadolu’dan
atılınca, Mazaka, Asur egemenliğine girmiş ve Kızılırmak, Lidya ile Med
Devleti arasında sınır olmuştur. Uzun süren Med hâkimiyeti sırasında Pessi-
noute, Gordion, Ankeva, Pteria ve Tavium, Komana-Pontika ve Stalata’dan
geçen “Kral Yolu” nun en işlek devri açıldı. Mazaka bu çağda, ekonomik
önemini devam ettirdi. Bu bölgedeki Med hâkimiyeti MÖ 590 yılına kadar
devam etti. Medler’den sonra Pers Kralı Kyros’un Lydia Kralı Kroisos’u yen-
mesi ile (MÖ 546) bütün Anadolu ile birlikte Mazaka’da Pers hâkimiyetine
girmiştir. Bölgeye İran’dan çok insan gelmiş ve kendi ülkelerine benzettikleri
bu topraklara devamlı olarak yerleşmişlerdir. Dinleri ateşgede olan Persler’in
Argaios çevresini kendi dinî eğilimlerine uygun bulmaları da yerleşim için
ikinci bir faktör olmuştur.

Mazaka isminin nereden geldiği konusunda çeşitli teoriler ileri sürül-
müştür. En yaygın iddia olarak: Frig dilindeki “Mazaloszeus” deyiminden
kaynaklandığı “büyük” anlamına geldiği söylenmektedir. Bu kelimeyi
30
Persliler “Mazak” olarak telaffuz etmişlerdir.
Mazaka’nın Kappadokkialılar’ın ceddi olan “Mosoch”dan geldiği veya
31
tanrıça “MA”dan gelmiş olduğuna dair iddialar vardır. Hüseyin Hüsa-
meddin ise Mazaka’nın eski Türkçe bir kelime olan “başak”tan geldiğini
söylüyor. Başka bir batılı kaynak da kelimenin Ermenice “Mazak” olduğu
32
ve Gerekçe’ye geçerken “Mazaka” şeklini aldığını belirtmiştir. Mazaka
adının Persçe’den geldiği ve şahıs adı olan “Mazes” ya da “Mazdes”den
ortaya çıktığı başka bir iddiadır. Bu iddia doğru ise, şehrin kuruluşu MÖ
33
XII. yüzyıla dayandığına göre, Persler’den önceki ismi acaba ne idi? Bunu
bilmiyoruz. Ancak, Batılı kaynaklarda bazı isimler geçmektedir. Mesela,
Bizanslı ETİEN’in bildirdiğine göre, Yunanlılar Mazaka’ya “Edes Laportien”
diyorlardı. E. Forrer ise Pers öncesi ismin “Hilakku” (Kuzey Toroslar’da
34
kurulan Geç Hitit Devletleri’nden) olabileceğini ileri sürmektedir. 35
Mazaka’nın bugünkü şehrin takriben iki kilometre güneyinde, Erciyes’in
bir tepesinde kurulmuş olduğu kabul edilmektedir. Bu yerin günümüzdeki
ismi halen “Eskişehir” olarak geçmektedir. Bazı yazılara göre, şehir burada

30 Baydur, s. 78
31 W. M. Ramsay, Anadolu’nun Tarihi Coğrafyası, çev. Mihri Pektaş, İst. 1961 s. 335
32 Hüseyin Hüsameddin, Amasya Tarihi, C: 2 B: 153
33 Baydur, s. 79.
34 Sevgen Nazmi, Anadolu Kaleleri, Ank. 1959, s. 208.
35 Baydur, s. 80.

48