Page 72 - kappadokia_kralligi

HALİT ERKİLETLİOĞLU / KAPPADOKİA KRALLIĞI VE ROMA-BİZANS DÖNEMİ

Bu faaliyetleri sebebi ile Datames’i ilk defa bağımsız Kappadokia Krallığı
kurmaya çalışan kişi olarak kabul edebiliriz.
Mithridates’in bu hareketinin ardından Pers İmparatoru Mnimon Artaxs-
terxes II Dönemi’nde Datames’in de içinde olduğu satrapların bir kısmının
devlete karşı isyan ederek bağımsız devletler kurma istedikleri buhranlı bir
sırada İmparator Artaxsterxes tarafında yer alarak isyanın bastırılmasında
önemli bir rol oynayan Satrap Ariarathes’e mükâfat olarak kral unvanını
kullanma izni verilmiştir.
Böylece Datames’in ölümünden sonra onun bölgesinin de ilavesiyle mem-
leketin tamamının yönetimi daha önce Kappadokia’yı MÖ 430 yılından
380 yılına kadar 50 yıl süreyle vali (dinastis) sıfatı ile yönetmiş bulunan
Ariaramnes’in oğlu Ariarathes I’e geçmiştir ki (MÖ 362-361) Strabon
bu adı geçen valiye Kappadokia’nın ilk kralı diyor. Bu kral döneminden
itibaren krallık babadan oğula geçen bir hanedan haline geldi. Bu sebeple
Ariarathes I, Kappadokia Hükümeti’nin gerçek kurucusu olarak kabul
edilir. Ariarathes I Dönemi’nde Kappadokia’nın sınırları en geniş şeklini
almış olup, bu kral adına Sinop’ta kesilmiş olan sikkelerden anlaşıldığına
göre Kataonya yönetimi de Kappadokia sınırları içine alınmıştır. Fakat ülke
sınırları genişledikçe zaman zaman isyanlara da sahne olmuş, nihayet MÖ
360 tarihinde Karadeniz’e kadar uzanan Kappadokia bir defa daha ikiye
bölünerek; kuzey kısmına Pontus Kappadokiası ve Mazaka’nın merkez
olduğu bölüm ise, Büyük Kappadokia isimleriyle yeniden yapılandırılmış-
tır. Ariarathes I, bölgenin en önemli kentlerinden birisi olan Gaziura’da
62
(Turhal) sikke bastırmıştır.
Satraplıklardan iki çeşit vergi alındığı görülmektedir. Birincisi, Hellen
yazarların “φόρος” (phoros) olarak adlandırdığı ve gümüş üzerinden yıllık
olarak hesaplanan haraçtır. Diğeri ise doğal ürünlerden ödemeleri içeren
(at, sığır, gıda vs. gibi) aynî vergilerdir. Aynî ödemeler de garnizonlarda
bulunan geniş depo ve tahıl ambarlarında toplanmış idi.

Zaman zaman sınırları değişen Kappadokia Satraplığı’nın yıllık olarak
merkezî hükümete ödediği haraç miktarının farklılık arzettiği ve bu haracın
Sarız civarındaki gümüş ocaklarından çıkarılan gümüşün külçe halinde
gönderilmesi ile ödendiği, bu verginin yanında imparatora çeşitli hediyeler

62 Kavafis Konstantin, Kappadokia Krallığı, Ayhan Şahenk Vakfı s. 201, Arık, s. 211/
Sevin V. 1998, s. 193

72