Page 68 - kappadokia_kralligi

HALİT ERKİLETLİOĞLU / KAPPADOKİA KRALLIĞI VE ROMA-BİZANS DÖNEMİ

satrap ile çekişme halinde olmuşlardır. Antik kaynaklardan bu memurların
sosyal statüsünün oldukça yüksek olduğu anlaşılmaktadır. Ayrıca satrapla-
rın altında ve eyalet seviyesinde frataraka (muhtar), onun altında garnizon
kumandanı olarak rabbayla (ordu şefi) ve hukuk işlerine bakan segan ya
da haftaksvapata görev yapmaktadır .
55
Zaman zaman mahallî liderlerden de yöneticiler atandığı görülmekte-
dir. Pers kökenli olmayan satraplara verilebilecek en iyi örneği Karya ve
Kilikya’da görmekteyiz. MÖ IV. yüzyılda Karya’da Hekatomnid hanedanlığı
ile kesin olmasa da Kilikya’da MÖ VI ve V. yüzyılda hüküm süren Syen-
nesisler, yerel hanedanların ya da aşiret liderlerinin bu göreve getirildiğini
göstermektedir. Ancak buradan kralın gözünde aile üyesi bir satrapın Pers
olmayan satraplara nazaran daha önemli ve üstün olduğu sonucu çıkarılabilir.
Kappadokia, MÖ VI. yüzyılının ortalarından itibaren Pers Kralı II.
Kyros’un (MÖ 559-530) kurduğu, daha sonra da I. Dareios’un (MÖ
522-486) yeniden organize ettiği ve Persçe bandaka kelimesiyle ifade edilen
sisteme uyularak merkezi Daskyleion, Phrygia’ya bağlı önemli bir satraplık
haline getirilmiştir.

Perslerin uygulamış olduğu bu politikada satraplıklar, coğrafi bölgelere
veya ülkelere göre değil, halk (etnik) esasına dayalı olarak düzenlenmektedir.
Nitekim Kyros ele geçirdiği bölgeleri etnik durumlarına göre ayırarak
“Khşatrapa veya Ksaçapāvan” adı verilen, Grekler’in “Satrapes” dediği
valiler aracılığıyla yönetmeye başladı. Anadolu’yu iki satraplık bölgesine
ayırdı. Birinci satraplık bölgesi başkenti Daskyleion olan Katpatuka, ikincisi
başkenti Sardes olan Sparda idi. 56
Buralarda zaman içinde yerel kültür ile Pers kültürü kaynaştı. Artık
Anadolu Pers hâkimiyetine girmiş, Akamaniş (Pers) idaresinde kalan bu
bölgeye İran’dan çok insan gelmiş, Pers asilzadelerine malikâneler verilmiş
ve böylece Pers kültür ve dini hâkim olmuştur.
II. Kyros’un ölümünden sonra geniş sınırlara ulaşmış olan imparatorluk
topraklarında istikrarsız durumdan yararlanmak isteyen asiler, bir dizi isyana
sebep olmuşlardı. Bunlar arasında hiç şüphesiz en dikkat çekicisi I. Darius’un
kitabesinde bahsettiği isyanlardır. MÖ 522-518 yılları arasında cereyan eden

55 Wiesehöfer Josef, s. 102.
56 Elmar Schwertheim, Antik Çağ’da Anadolu, çev. Nuran Batu, Kitap Yayınları, İstanbul
Mayıs 2009, s. 39.

68