Page 67 - kappadokia_kralligi

E-SATRAPLAR VE DEVLETLEŞME SANCILARI

leniyordu. Şurası unutulmamalıdır ki satraplıkta göreve kim gelirse gelsin,
satrap da dâhil, her durumda doğrudan imparatora bağlı oluyor ve önemli
durumlarda imparatora danışmak mecburiyetinde oluyorlardı. Zira onun
kayıtsız şartsız emri ve otoritesi mutlaktı. Ancak bazı durumlarda satraplar
imparatordan tamamen bağımsız hareket ettikleri de görülmüştür. Mesela,
hanedandan gelen bazı güçlü satraplar, imparator gibi diğer satraplardan
ya da yabancı elçilerden gelen heyetleri dinleyebilmiş ve onlardan politik
veya askeri destek edinebilmiştir. Genç Kyros’un Lidya, Büyük Frigya ve
Kappadokia’daki tüm birliklerin satraplığına atandıktan sonra kendi başına
mütarekeler yaptığını ve uzlaşmalarda bulunduğu bilinmektedir.
Eyaletlere hükmeden satrapların dışında onların rütbece altında, Greklerce
hyparchos olarak bilinen ve daha küçük bölgeleri yöneten alt rütbeli valiler
görev yapmaktadır. Çoğu satrapın Pers olmasına özen gösterilirken, daha
küçük valiler ise yerli kişilerden seçilmekteydi. Alt rütbeli satrapların böl-
gelerindeki otorite ve düzeni sağlayabilmeleri için küçük de olsa bir askeri
birlik bulundurdukları ve bu birlikleri gerektiği zaman bağlı oldukları
satrabın emrine verdikleri düşünülmektedir.
İmparatorluk tarihi boyunca küçük satraplıklara atanan memurlar kalıtsal
olarak birtakım ailelerin içinden veya yerel yöneticiler arasından seçilirken,
büyük satraplıkların yöneticiliğine kraliyet mahiyetinden kişiler atanmıştır.
Yani büyük satraplıkların memurlukları, ayrıcalıklı aile üyeleri ve tahta
erişemeyen Akamenid prensleri tarafından tutulmuştur. Sardes, Babil,
Memphis, Ekbatana, Pasargaday, Baktria ve Arakhosia gibi eski başkentler,
Akamenid Çağı boyunca istisnasız bu pozisyonlarını korumuşlardı. Ayrıca
askerî ve ticari amaca hizmet eden yol ağları ile satraplıklar birbirine bağ-
lamıştır. Büyük İskender tarafından da bir takım değişikliklerle kullanılan
bu sistem onun ölümünden sonra sona ermiştir.
Darius I. Dönemi’ndeki düzenlemelerle de satraplıklardaki mülki otorite
ile askeri komutanlığın tek kişide olmamasına özen gösterilmiştir. Böylece
satrapların zamanla bağımsız olma istekleri önlenmeye çalışılmış ve her bir
satraplıkta birbirine bağımlı olmayan, her biri saraydan atanan ve genellikle
Pers ya da Med soyluları arasından seçilen memurlar bulunmuştur. Satrap-
ların yanında, satrapın yönetimini izleyip saraya rapor vermekle görevlikral
tarafından görevlendirilen memurlardan en önemlisi “Kralın Gözü” ya da
“Kralın Kulağı” adı verilen müfettişlerdir. Bu memurlar görevleri gereği
satrapın eksik veya yanlış işlerini rapor ettiklerinden dolayı çoğu zaman,

67