Page 121 - Kayseri Ansiklopedisi Cilt 3

[1072] 112 / HAN KAYSER‹ ANS‹KLOPED‹S‹

miş olmasına karşılık Antik coğrafya ve
Ortaçağ kentlerinin yol ağları ile bağlan-
tıları doğru bir biçimde konumlandırıl-
mıştır. Bu harita üzerinde Kayseri “Ma-
zaka” olarak gösterilmiş ve kente doğu-
dan gelen ve batıya doğru devam eden
yollar gösterilmiştir. Bu yollar belirli bir
düzende daha çok şematik olarak veril-
miştir. Kayseri, kent olarak haritada iki
yapı ile gösterilmiştir. Bu haritadan sonra
batı dünyasındaki en ilginç haritalar Ma-
pa Mundi’lerdir. Bu harita türü daha çok
İncil temelinden hareketle hazırlanmış-
tır. Anadolu’nun belirli şekillerde göste-
rildiği bu haritalarda yerleşmelerin yerle-
ri kabaca işaretlenmiştir.
Ortaçağ İslam coğrafyacıları, hem eserle-
rindeki ayrıntı hem de haritaların doğru-
luğu ile Avrupa’da takdir ve beğeni gör-
müştür. Bunlar içinde ünlü bilim adamı,
Hanönü Camii (Zile) (H. G. Tanrıverdi) coğrafyacı ve matematikçi Ebu Abdullah
müzde alttan kontraplaklarla kaplanmış- Muhammed el-İdrisî el-Kurtubî el-Hasan
tır. Sütunlardan en kuzeydeki, hem üst el-Sabti önemli yer tutar. İdrisî’nin XII.
örtüyü, hem de kadınlar mahfilini taşı- yüzyıl Norman Kralı için çizdiği ve “Ta-
maktadır. Güney duvardan içeriye doğru bula Rogerina” olarak adlandırılan hari-
taşırılmış olan mihrap, günümüz sera- tası, haritacılıkta çığır açan bir çalışma-
mikleriyle kaplanmış olduğundan oriji- dır. Genel bir dünya haritası olmasına
Hanönü Camii (Zile) planı
(çizim: H. G. Tanrıverdi) nal değildir. rağmen Anadolu’nun haritası verilmiş ve
HÜLYA GÜLEY TANRIVERDİ Kayseri bu harita üzerinde gösterilmiştir.
Anadolu, IX. yüzyıldan itibaren birçok İ-
HARBÎ bk. ADNAN TÜRKÖZ talyan tüccarının uğradığı bir kent hâline
gelmiştir. Bu tüccarların etkisiyle Sivas ve
HARİTALAR Konya gibi şehirlerde İtalyanlar konso-
Eski haritacılık teknikleri MS I. yüzyılda losluklar açmıştır. İtalyan tüccarlar daha
İslam coğrafyasında Batlamyus olarak çok kentler arasındaki ulaşım yollarını
bilinen “Ptolemy” ile birlikte zirveye u- göstermek için haritalar üretmiştir. Bu
laştı. I. Antik ve Ortaçağ coğrafyacıları haritalardan Mercator Gerhard’ın (1512-
matematik ve pratik gözlemler sonucun- 1594) haritasında, kent kalesiyle birlikte
da elde ettikleri bilgilerle haritalar çizi- şematik olarak isimlendirilmiştir. XVI.
yorlardı. İslami coğrafyada harita gerçek- yüzyıla kadar gelen diğer haritalar daha
çi bir temele oturmuşken, Hıristiyan top- çok Tabula Petungeriana’nın kopyaları
lumunda daha çok İncil’deki bilgilerin veya ondan türetildiği için, Kayseri’nin
oturtulması temeline dayanıyordu. En yerinin yine benzer şekilde işaretlendiği-
eski haritalardan birisi kabul edilen Cos- ni görüyoruz. Bu haritaların hemen hep-
mos Indicopleuptes’in haritası bu olguya sinde Kayseri kent merkezi, Anadolu’-
dayanıyordu. Bu haritada Anadolu bir nun merkezinde önemli bir yerleşim yeri
yarımada olarak gösterilmiştir. Günü- olarak gösterilmiştir. Bazılarında kentin
müze ulaşmış en eski harita olarak Tabu- kalesi, bazılarında ise kentin Hıristiyanlık
la Petungeriana’yı görüyoruz. Temelde yapısı simge olarak kullanılmıştır. Robert
Ptolemy’nin haritasının referans alındığı de Vaugondy, P. Santini’nin (Asia Minor
bu haritada bazı bilgiler yanlış yerleştiril-
in suas partes ac provincias divisa) hari-