Page 303 - Kayseri Ansiklopedisi Cilt 3

[1254] 294 / İNC KAYSER‹ ANS‹KLOPED‹S‹

çarşı, medrese, sıbyan mektebi ve çeşme- oldu. XVI. yüzyılda İncesu’da altı Rum,
lerden oluşan menzil külliyesini (İncesu beş Türk mahallesi kayıtlarda yer alırken,
Merzifonlu Kara Mustafa Paşa Külliye- XIX. yüzyıl kayıtlarında çoğu ismini bu-
si*) inşa ettirmesi ve etrafını iskân alanına raya yerleşen oymakların isimlerinden
dönüştürmesi sonucunda yaklaşık bir alan Bulgurcu, Cami-i Cedid, Cami-i Ke-
yüzyıl sonra büyük bir kasaba hâlini aldı. bir, Karakoyunlu, Kilise, Kayseri Molu
İncesu’da imar çalışmalarının başlama- köyünden gelenler tarafından kurulan
sıyla birlikte, civar köylerden (özellikle Molu, Karahisar nahiyesine bağlı Orta
de Karataş’tan) Kırım, Etyemez, Karako- köyden gelenler tarafından kurulan Orta,
yunlu ve Bozkoyunlu gibi oymaklar toplu Develi’den gelenler tarafından oluşturu-
hâlde buraya yerleşmeye başladılar ve lan Sadıkağa, Salanda, Niğde’ye bağlı
kendi mahallelerini oluşturdular. Turanlı köyünden gelenler tarafından ku-
Ayrıca İncesu bölgesinin bir dağ geçidi rulan Tırhanlı ve Yarım Mahalleleri kay-
üzerinde bulunması nedeniyle, özellikle dedilmiştir.
kış aylarında sürekli açık tutulması ihti- Bu mahallelerden Kilise, Orta, Salanda,
yacından dolayı, burada görevlendirile- Sadıkağa, Tırhanlı ve Molu Mahalleleri
cek olanların masraflarını karşılamak a- ağırlıklı olarak Hıristiyan Rum mahalle-
macıyla, Merzifonlu Kara Mustafa Paşa leri olarak bilinmektedir. Bunlardan Sa-
bölgede Engir Gölü havzasındaki çayır- landa, en büyük Hıristiyan mahallesi;
lıkları ve bazı tarım arazilerini IV. Kilise hem ekonomik hem de nüfus ola-
Mehmet’ten kendisine temlik ettirmiş ve rak varlıklı ailelerin meskûn olduğu, ke-
daha sonra bunları İncesu’yu maddi ola- şişlerin ve ruhbanların ağırlıklı olarak
rak koruyan bir vakfa dönüştürmüştür. yaşadığı; Orta Mahalle çerçi ve bakkalla-
Bu çerçevede yolları ve geçitleri açık tut- rıyla ünlü en küçük Hıristiyan mahallesi;
makla görevli olanlardan bir kısmı, Kara- Halk arasında “Sada” olarak anılan Sadı-
man Türkleri veya Karaman Hıristiyanla- kağa Mahallesi, küçük ama varlıklı insan-
rı olarak da bilinen Ortodoks gayrimüs- ların yaşadığı; Tırhanlı Mahallesi büyük
limlerden oluşturuldu. Daha sonra bun- ve varlıklı insanların ikamet ettiği, taş us-
ların kasabayı terk etmesi nedeniyle yer- taları ile ünlü, çoğunluğu İstanbul’a göç
lerine yeni Ortodokslar getirildi ve etmiş ve bakkal çalıştıran insanların yaşa-
İncesu’ya yerleştirildiler. Kısaca, İncesu dığı bir mahalle olarak bilinmektedir.
nüfusu buradaki kamu binalarında gö- Bunlar içinde Molu Mahallesi varlıklı in-
revli Müslümanlarla Ortodoks Hıristi- sanlarının yaşadığı küçük ölçekli bir
yanlardan meydana gelmektedir. Rum mahallesi olarak anılmaktadır.
Böylelikle İncesu, bir yönüyle Osmanlı’- XIX. yüzyılın başlarında bucak merkezi
da iskân ve şenlendirme politikasının en olan İncesu, 1877 yılı itibariyle Yozgat,
başarılı uygulamalarından biri olurken, Kırşehir ve Ankara ile birlikte Ankara vi-
başka bir yönüyle de XVII. yüzyılın ikinci layetinin dört sancağından biri olan Kay-
yarısında, Kayseri-Tokat-Sivas gibi seri’nin kazası durumundadır. XIX. yüz-
önemli yerleşim merkezlerini Güney yılın ortalarında 754 ev, 195 dükkân, 29
Anadolu’ya ve Arap coğrafyasına bağla- cami-mescit, 2 medrese, 28 sıbyan mek-
yan ana askerî yollar üzerinde devlet eliy- tebi, 2 han, 2 hamam, 1 hükümet konağı,
le kurulan önemli ve ilgi çekici yerleşim 1 telgrafhane, 1 cezaevi, 15 kahvehane ve
birimlerinden biri olarak tarihte yerini 17 değirmenle önemli bir yerleşim yeri
aldı. olan İncesu, 1901 yılında da ilçe merkezi
İncesu’da mahalle yerleşmelerinde dinî oldu. Bugünkü Yeşilhisar ilçesi (Karahi-
farklılıklar belirgin olmakla beraber, XIX. sar) 1905 yılında İncesu’ya bağlandı. II.
yüzyılın ikinci yarısından itibaren 1925- Meşrutiyet’in ilanından sonra Kayseri’-
1930 nüfus mübadelesine kadar İncesu nin bağımsız bir sancak olması sonucun-
mahalleleri Müslüman ve Hıristiyan hal- da, Develi* ve Bünyan* ile birlikte bura-
kın bir arada yaşadığı yerleşim birimleri nın üç kazasından biri hâline geldi.