Page 475 - Kayseri Ansiklopedisi Cilt 3

[1426] 466 / KAR KAYSER‹ ANS‹KLOPED‹S‹

idi. Nahiyede, Simanigah, Silopi, Kara- malzeme kullanılmıştır.
taşlı, Buğalu Tatar, Saru İbrahim, Sarum Karatay Kervansarayı genel olarak iki ana
Hacılu, İvaz Hacılu, Ali Beğlü, Evlad-ı kütleden meydana gelmektedir. Bunlar-
Cumalılar, Dervişân, Bezircilü, Kara Ö- dan kuzeydeki, beş sahınlı olarak düzen-
küzlü, Ali Hacılu, Çanaklu, Halid baha- lenmiş olan bölüm, kapalı bir barınak
dır, Aşağı Mukbil, Süleyman Kethüda, mekânıdır. Kapalı bölümün güneyinde ise
Hüseyin Hacı, Omuzu Güçlü, Evlad-ı avlu ve servis mekânları bulunmaktadır.
Seferlü, Karalar, Tacirlü cemaatleri ika- Kervansarayın dış duvarları oldukça yük-
met etmekteydi. Nahiye bu dönemde sek yapılıp âdeta küçük bir kale görünü-
663 hane ve 210 mücerred (yalnız) ve 71 mündedir. Kervansarayın girişinin bu-
muaf zümreden meydana gelmekteydi. lunduğu güney cephenin duvarları, ikisi
1570 yılında 22 cemaatin ikamet ettiği bir köşelerde, birer tanesi de taç kapının
nahiye olarak kaydedilmiştir. 1584 tarihli doğu ve batı tarafında bulunan kulelerle
defterde “Nahiye-i Karataş der liva-i desteklenmiştir. Bu kulelerden köşedeki-
Kayseriyye” başlığı altında kaydedilmiş ler yıldızvari bir tasarıma sahipken, taç
olup çoğunlukla cemaatlerin meskûn ol- kapının doğu ve batısındakiler duvardan
duğu bir yerleşim görünümünde idi. üç kademeli (birincisi silindirik, ikincisi
Sonraki dönemlerde bu nahiyeye rastlan- düz profilli üçüncüsü üzeri geçmeli örgü
mamıştır. desenli) olarak çıkıntı yapan kulevari pa-
Kaynakça: BOA. TD. 38, s. 38; MAD. 20, 71b- yandalarla desteklenmiştir. Kervansara-
85b; TD. 387, s. 213; TD. 976, s. 112–125; İnbaşı, yın doğu cephesinde ise avlunun kuzey-
16.YBKayseri, s. 122–127; Kayseri Tapu- doğu köşesinde altıgen biçimli köşe kule-
Tahrir Defteri /1500, hzl. Mehmet İnbaşı, Kay- leri, giriş cephesinin köşesi ile avlu köşesi
seri 2009; Kayseri Tapu-Tahrir Defteri /1570, arasında kalan duvar yüzeyinde de daire-
hzl. Mehmet İnbaşı, Kayseri 2009; TK. KKA.
TD. 136, vr.185a-197a; sel kesitli ve yıldız silindir birleşimli pa-
MEHMET İNBAŞI yandalar bulunur. Avluya göre daralan
kapalı bölümün doğu cephesinde sırayla
KARATAY KERVANSARAYI yarım altıgen, dikdörtgen ve köşede kare
Kayseri’ye 40 km mesafedeki Karatay biçimli destek payandaları görülmekte-
(Karadayı) köyünde yer almaktadır. Ker- dir. Kervansarayın doğu ve batı cepheleri
vansaray, İç Anadolu’yu Doğu ve Güney- simetrik olarak düzenlenmiştir. Kuzey
doğu Anadolu’ya bağlayan Kayseri- cephede ise köşe payandalarının dışında,
Kahramanmaraş yolu üzerinde bulun- duvarın orta kısmında iki adet dikdört-
maktadır. Kervansarayın bir diğer özelliği, gen payanda yer almaktadır. Avlu kısmı-
XIII. yüzyılda kurulan ve uluslararası fuar nın doğu cephesinin güney ucuna kaydı-
niteliğinde olan Yabanlu Pazarı*’nın çok rılan kemerli açıklık ise kervansaraya ait
yakınında bulunuyor olmasıdır. Karatay hamamın külhan bölümüdür. Tüm cep-
Kervansarayı’ndaki her iki taç kapıda da helerde, payandalar arasına gelecek şe-
birer adet kitabe yer almaktadır. Kapalı kilde birer adet çörten yerleştirilmiştir.
bölümdeki kitabe H 638 (M 1240) tarihli- Güney cephesi batı kısmında taç kapıya
dir. Açık avlulu bölüme geçişi sağlayan taç yakın olan çörten, Anadolu Selçuklu mi-
kapı üzerindeki kitabede tarih yazılma- marisindeki en ilginç ve etkileyici çörten-
mıştır. Kervansaray ünlü Selçuklu veziri lerdendir. Bu çörtenin ön yüzünde otu-
Celaleddin Karatay* tarafından inşa ettiril- rur vaziyette bir insan figürü, batı cephe-
miştir. Karatay Kervansarayı’nın 1247 ta- sinde boğa figürü, doğu cephesinde ise
rihli vakfiyesi ile dönemin çağdaş kaynak- diğerinden farklı olarak boğa figürünün
larındaki anlatımlardan, Anadolu’daki başı cepheden verilmiştir. Bu cephede
Selçuklu kervansaraylarının tamamının taç kapıya daha uzak olan ikinci çörten,
plan, süsleme ve işleyişleri hakkında çok yeleli arslan şeklinde tasarlanmıştır. Avlu
önemli bilgilere ulaşılabilmektedir. Ker- taç kapısının yüksekliği 12,70 ila 13 m a-
vansarayın tamamında düzgün kesme taş rasındadır. Genişliği ise yaklaşık 8 metre-