Page 477 - Kayseri Ansiklopedisi Cilt 3
P. 477
[1428] 468 / KAR KAYSER‹ ANS‹KLOPED‹S‹
arslan, batıdakinde güvercin kabartması Eyvan kemerinin yüzeyi iki kuşak olarak
yer almaktadır. Sütuncelerin üzerinden bölümlenmiş olup, üst kuşağın yüzeyine
başlayan bordür ise aralarına yer yer in- yarım sekizgenlerin kesişmesinden olu-
san, boğa vs. figürlerin de serpiştirildiği şan dört köşeli yıldızlarla, alt kuşak ise
rumi ve palmet örgülerinden meydan düz ve ters olarak işlenmiş üç yapraklı
gelmiş bir bitkisel kompozisyonla bezen- palmet dizisiyle süslenmiştir.
miştir. Süsleme, alçak kabartma olarak Giriş eyvanının batısında muhtemelen
işlenmiştir. Taç kapının mukarnaslı kav- yönetici odaları, “L” planlı bir bölüm ile
sara alınlığında köşelere, yüzeyleri geo- günümüzde türbeye dönüştürülmüş ey-
metrik süslemeli bir rozet yerleştirilmiş- vandan oluşan mekân yer almaktadır.
tir. Taç kapı kavsarası yedi sıra mukarnas Türbenin olduğu eyvanın üst örtüsü iki
dizisinden oluşmaktadır. Avlu taç kapı bölümden oluşmaktadır. Öndeki bölüm
mihrabiyeleri sekiz kollu yıldız kompo- beşik tonoz, batıdaki bölüm yıldız tonoz-
zisyonu ile süslenmiş bordürle üç yön- dur. Muhtemelen Osmanlı Dönemi’nde
den çerçevelenmiş olup, nişleri dört sıra türbeye dönüştürülen bu mekânda kimin
mukarnaslı kavsaraya sahiptir. yattığı tespit edilememektedir. Batı ka-
Karatay Kervansarayı planı
(çizim: M. Denktaş) Avluya 13 m uzunluğundaki giriş eyva- nattaki diğer bölümlerin tamamının üze-
nından geçilir. Giriş eyvanı batı yanında ri sivri beşik tonozlarla örtülüdür.
çeşme eyvanı olarak adlandırılan bölü- Sultan Rükneddin Kılıçarslan, Pervane
mün kemerinin üst ve yan kısımlarına Müineddin, Ermeni Kralı Hetum ve İl-
yerleştirilen süsleme panosu üzerinde hanlı Kadısı Karatay Kervansarayı’nda
geometrik, bitkisel ve figürlü süslemeler bir araya gelerek anlaşma imzalamışlar-
yer almaktadır. Çeşme eyvanı, dış kenar- dır. A. Yavuz, yukarıda kısaca anlatılan ve
larda kemer başlangıç seviyesinden baş- Karatay Kervansarayı’nda yapılan anlaş-
layıp, üç yönde dolaşan mukarnaslı bir mayı örnek göstererek hanın girişindeki
kuşakla çevrelenmiştir. Yanlardaki mu- bu mekânlar ile revaklı avlunun doğu-
karnasların ara yüzeyleri geçmeler yapan sundaki mekânların yabancı devlet baş-
kıvrım dallarla doldurulmuşken, üstteki kanlarının misafir edilmesi ve anlaşmalar
mukarnas aralarına hayvan figürleri yer- yapılması için devlet dairesi görevini üst-
leştirilmiştir. Üstteki mukarnaslı çerçeve lendiğini ve hanların devlethane olarak
kuşağı 17 bölümden oluşmuştur. Dış yan- da kullanılmış olabileceğini ileri sürmek-
larındaki birer adet mukarnaslı bölümle- tedir.
ri boş bırakılmış, kalan 15 mukarnasın Giriş eyvanının doğu kanadında ise mes-
içlerine ise değişik hayvan figürleri işlen- cid, hamam ve mescidin güneyinde muh-
miştir. Kuzeyden güneye doğru; kuş, ej- temelen görevli odası olduğunu düşün-
der, köpek, tavşan, boğa, kaplan, arslan, düğümüz bir mekân yer almaktadır.
fil, geyik, çakal (kurt), karaca? ve ağzında Mescid kapısı kuzey cephede yer almakta
balık olan kuş figürleri sıralanmıştır. olup, üç yönden iki bordürle kuşatılmış-
Kervansarayda, mukarnasın hemen al- tır. Duvar yüzeyinden taşırılan birinci
tında bulunan ve üç yönde eyvan kemeri- bordürde saç örgüsü şeklindeki geçme-
ni kuşatan geniş bordür düzeninin işlen- lerden oluşan geometrik bezeme yer alır-
diği geometrik bezeme görülmektedir. ken, daha geniş tutulan ikinci bordürde
kırık çizgi sisteminden gelişen on kollu
yıldız düzenlemelerinin yer aldığı geo-
metrik süsleme dikkati çeker. Bezemenin
alçak kabartma olarak yapıldığı görül-
mektedir.
Sivri formda düzenlenen kervansaray ka-
pısının kuşatma kemerinin alnı alçak ka-
bartma tarzında işlenmiş meanderlarla
Karatay Kervansarayı A-A kesiti (çizim: M. Denktaş) hareketlendirilmiştir. Eğimlendirilmiş
