Page 264 - Kayseri Ansiklopedisi Cilt 4

KAYSER‹ ANS‹KLOPED‹S‹ KOR / 255 [1697]

motifi Osmanlı Dönemi mimarisinde tarihli Develi ve çevresindeki vakıfların
kullanılmayan bir motiftir. Genellikle muhasebe kayıtlarının tutulduğu 23978
Selçuklu ve Beylikler Devri mimarisinde nolu defterin 6. sayfasında yer alan bilgi-
karşımıza çıkan bu motifin mihraplarda den Kara Bey Mescidi’ne Develi’de bulu-
kullanılan en erken örnekleri ile Konya nan altı kıta zeminin vakfedildiği anlaşıl-
Beyşehir Kızılören Hanı mescidinin mih- maktadır. Bu belge, mescidin camiye
rabında (1205-210), Kayseri Tuz Hisar dönüştürüldükten sonra geniş bir vakfa
Sultan Hanı*’nın (1232-1236) mescidinin sahip olduğunu göstermesi açısından
mihrabını çerçeveleyen dıştan ikinci bor- önemlidir.
dürün üzerinde, Kayseri Yazır Köyü’nde Caminin mimarisi mihrap dışında yapı-
bulunan Yazır Camii*’nin (1269/70) mih- nın tarihlendirilmesi hakkında hiçbir
rabının en dış bordürü üzerinde karşıla- ipucu vermemektedir. Kopçullu Camii,
şılmaktadır. Develi Ulu Camii*’nin (1282) mihrabında yer alan yarım yıldız motifle-
taç kapısındaki ikinci bordür üzerinde rinin Osmanlı mimarisinde kullanılma-
aynı uygulama görülmektedir. Görüldü- ması dikkate alınarak ve caminin bulun-
ğü üzere XIII. y.y. yapılarında sık sık kul- duğu mahallenin XV. yy. başlarında Kara
lanılan bu motifin Kopçullu Camii’nin Bey Mahallesi olarak adlandırılmasından
mihrabında da yer alması bu caminin hareketle cami muhtemelen Kara Bey
Osmanlı Dönemi’nden önceki bir tarafından XV. yy.’dan önceki bir tarihte
dönemde inşa edilmiş olduğunu ortaya inşa edilmiş olmalıdır. Caminin bölgede-
koymaktadır. ki diğer yapılara plan olarak benzerliğin-
Caminin inşa tarihini veren kitabesi yok- den dolayı orijinalde ahşap direkler tara-
tur. Kaynaklara göre XV. yüzyılda fından taşınan ahşap kirişlemeli tavanla
Develi’de Kara Bey Mescidi ve Ayalu- örtülü olduğu anlaşılmaktadır.
gum Mescidi Mahalleleri adında iki Kaynakça: Yıldız Demiriz, Osmanlı Mimari-
mahalle bulunmaktadır. Yukarıda geçen si’nde Süsleme Erken Devir (1300-1453),
Kara Bey Mescidi Mahallesi’nin, XVIII. İstanbul 1979; Yıldıray Özbek, Osmanlı Beyliği
yüzyıla doğru isminin değiştirildiği ve Mimarisinde Taş Süsleme (1300-1453), Anka-
mahallenin Kopçullu Mahallesi olarak ra 2002; Ömür Bakırer, Onüç ve Ondördüncü
Yüzyıllarda Anadolu Mihrapları, Ankara 1976;
adlandırıldığı Hurufat Defterleri’nden s. 134-135.156-157; Mehmet Çayırdağ, “Kayseri’-
tespit edilmektedir. 1091 numaralı Huru- nin Yazır Köyünde Bir Selçuklu Mescidi”, KTA,
fat Defteri’nin Kaza-i Develi bölümü- s. 119-120; Yıldıray Özbek, “Kayseri’de Bilinme-
nün 13. sayfasında yer alan 1726 tarihli yen Bir Selçuklu Yapısı: Yazır Köyü Camisi” I.
belgede “Develi mahallâtından Kopçullu Uluslararası Selçuklu Kültür ve Medeniyeti
Mahallesi’nde vaki Kara Bey’in bina eyle- Kongresi, C. II, Konya 2001, s. 147-152; Rahmi
diği mescidi şerifte...” ibaresinden Kara Hüseyin Ünal, Osmanlı Öncesi Anadolu-Türk
Mimarisinde Taç Kapılar, İzmir 1982, s. 92-93;
Bey Mescidi’nin Kopçullu Mahallesi’nde Ali Kılcı, “Hurufat Kayıtlarında Develi Vakıfları
bulunduğu anlaşılmaktadır. ve Vakıftaki Görevlilerin Ücretleri”, Develi, s.
Kara Bey Mescidi, 549 numaralı Hurufat 644; Ronald C. Jenings, “The Populatıon, Socı-
Defteri’ndeki 1807 tarihli belgede geçen ety, and Economy of The Regıon of Erciyes Dağı
“Develi Kazasında Kara Bey binası In The Sıxteenth Century”, Collectıon Turcıa II,
Mescid-i Şerif ahalisi müceddeden “Contrıbutıons a’l’Hıstorıe Economı gue et Socı-
minber-i cami eylediklerinden camisin- ale de I”, Empıre Ottoman, Paris 1985, s. 175-
176; Başbakanlık Osmanlı Arşivleri, Evkaf, Sıra
den ber vech-i hatıp olan Mehmed Emin No: 23978. V.6a.; Topçu, DTE, s. 31-35.
bin Şeyh Mehmed fevt mahlûlünden SULTAN MURAT TOPÇU
oğulları Mehmed Emin ve Ahmed adlı
nam karındaşlara babaları beratı muci- KORAMAZ NAHİYESİ
bince vaki ise şartıyla tevcih buyruldu” Günümüzde bu isimle bir yerleşim yeri
şeklindeki ibareden mescidin 1807 sene- bulunmamaktadır. Nahiye, adını Kayseri
sinde tadilat geçirdiği ve camiye dönüş- şehrinin doğusundan başlayıp kuzeye
türüldüğü tespit edilmektedir. doğru uzanan ve Koramaz Dağları adı
Başbakanlık Osmanlı Arşivleri Daire verilen dağ silsilesinden almaktadır. XV.
Başkanlığında bulunan H 1294 (M 1877) ve XVI. yüzyılda yapılan idari taksimatta