Page 221 - Kayseri Ansiklopedisi Cilt 1

KAYSER‹ ANS‹KLOPED‹S‹ BEK / 223

ile de part man lı ma ğa za cı lık ta bir il ke im - Bu der gâh lar da Bek ta şi öğ re ti si an la t›l -
za sı nı at tı. Da ha son ra An ka ra Hoş de re m›ş ve çok sa y› da ozan ye tiş ti ril miş tir.
Ma ğa za sı, Nev şe hir ve Kır şe hir ma ğa za - Ör ne ğin, bu der gâh lar dan et ki le nen şa ir -
la rıy la top lam 16 ma ğa za ya ula şa rak Tür - ler den bi ri de Eve rek li (De ve li li) Sey ra nî
ki ye Ma ğa za cı lık sek tö rün de özel bir yer (1807-1866)’dir. Sey ra ni, ba z› şi ir le rin de
edin di. bu bi ri kim den edin dik le ri ni ak tar m›ş t›r.
Meh met Be ğen dik, 1946 yı lın da Kay se - Kay se ri yö re sin de baş ka Bek ta şi şa ir ler
ri’de dün ya ya gel di. Ba ba sı nın ya nın da ti - de var d›r. Ör ne ğin, ba z› kay nak lar da
ca re te atıl dı. İş le rin ida re si ni üst len di. “De de oğ lu” ola rak da ge çen Ka lust De -
Kay se ri’de ki kla sik es naf an la yı şın dan de yan ad l› şa ir bun lar dan bi ri dir. As›l
mar ket mo de li ne ge çiş te ilk ör ne ği ger - mes le ği s› va c› l›k olan De de yan, 1810 y› -
çek leş tir di. Be ğen dik bün ye sin de kül tür l›n da Kay se ri/Ta las’ta doğ du. Genç yaş ta
fa ali yet le ri ni de önem se di. “Be ğen dik ‹s tan bul’a ge le rek, bu ra da Bek ta şi öğ re ti -
Kül tür Ya yın la rı” adı al tın da, Kay se ri ta - si ne uy gun şi ir ler söy ledi. Yüz se ne ya şa - Bektaşî Şeyhi kıyafetiyle
ri hi ve kül tü rüy le il gi li 16 ki ta bın ya yım - yan De de yan, 1910 y› l›n da ve fat et ti. Gü - Nuri Baba (İ. Kara Arşivi).
lan ma sı na kat kı da bu lun du. Ev li ve üç nü müz de Bek ta şi lik Kay se ri’de var l› ğ› n›
ço cuk ba ba sı dır. Sa r›z, To mar za ve Sa r› oğ lan gi bi il çe le rin
YA YIN KU RU LU ba z› köy le rin de sür dür mek te dir. Fa kat
bu ta ri kat, es ki can l› l› ğ› n› ko ru ya ma m›ş -
BEK TA Şİ LİK VE BEK TA Şİ LER t›r. Da ha çok söz lü kül tür le var l› ğ› n› de -
Bek ta şi lik, Ana do lu’da doğ muş, Ha c› vam et tir mek te dir.
Bek taş-› Ve li’yi ku ru cu su ola rak ka bul et - Kay nak ça: Bed ri No yan, Bü tün Yön le riy le Bek -
miş bir ta ri kat t›r. Bek ta şi lik Ta ri ka t› na ta şî lik ve Ale vî lik, IV Bö lü mü, Ana do lu Mat baa -
men sup olan la ra Bek ta şi de nil mek te dir. s›, An ka ra 2001; Irène Méli koff, Had ji Bek tac hi
Bu ta ri kat men sup la r› Ha c› Bek taş-› Ve - un Mythe et ses Ava tars: Genès et évo lu ti on du
li’yi en bü yük mu ta sav v›f ola rak ka bul sou fis me po pu lai re en Tur qui e, Brill: Lei den
eder. Os man l› Dev le ti’nin ilk za ma n›n da 1998; John King sley Bir ge, The Bek tas hi Or der
of Der vis his, Lu za Ori en tal, Lon don 1994; Su ra -
Ye ni çe ri Oca ğ›’na bağ l› ola rak si ya sal ve yi a Fa roq hi, Ana do lu’da Bek ta şi lik, Si murg, ‹s -
top lum sal aç› lar dan önem li bir rol oy na - tan bul 2003.
m›ş t›r. II. Mah mud ta ra f›n dan Ye ni çe ri HİROKİ WA KA MAT SU
Oca ğ›’n›n kal d› r›l ma s›y la der gâh la r› ka -
pa t›l d› ğ› için bir müd det po pü ler ol ma - BEK TA ŞOĞ LU KO NAĞI HA MA MI
yan Bek ta şi lik, Ab dü la ziz za ma n›n da ye - Me lik ga zi İl çe si, Tav lu sun Ma hal le si’nde
ni den es ki can l› l› ğ› n› ka zan m›ş t›r. Tür ki - bu lun mak ta d›r. Ha mam, Bek ta şoğ lu ad l›
ye Cum hu ri ye ti ta ra f›n dan tek ke ve za vi - bir Rum Ko na ğ› ola rak bi li nen ve so ka ğa
ye le rin ka pa t›l ma s› ka ra r›y la Bek ta şi lik ba kan gös te riş li gü ney cep he si ha riç tüm
de di ğer ta ri kat lar la bir lik te ya sak lan m›ş - me kân la r› ve du var la r› or ta dan kalk m›ş
t›r. Bu nun la bir lik te Bek ta şi lik, Bal kan - olan ya p› n›n ku zey ta ra f›n da yer al mak ta -
lar da ol du ğu ka dar de ğil se bi le var l› ğ› n› d›r. Ha mam, 1867 y› l›n da in şa edil di ği
sür dür müş tür. Os man l›’dan gü nü mü ze ka p› üze rin de ki ki ta be den öğ re ni len ko -
ka dar Bek ta şi lik, özel lik le Or ta Ana do lu nak la ay n› ta rih te ya p›l m›ş ol ma l› d›r. Ha -
ve Ege Böl ge si’n de var l› ğ› n› sür dür mek - mam ku zey den gü ne ye doğ ru eğim li bir
te dir. Ün lü sey yah Ev li ya Çe le bi’nin Se - ara zi üze rin de bu lun mak ta d›r. Ya p› do -
ya hat na me’sinde, Kay se ri yö re sin de üç ğu-ba t› doğ rul tu da bir plan gös ter mek te -
ta ne bü yük Bek ta şi Tek ke si (der gâ h›) bu - dir. Ha mam ba t› dan do ğu ya doğ ru so -
lun du ğu nu söy le mek te dir. Bun lar: Sey yid yun ma l›k ve s› cak l›k bö lüm le rin den
Ga zi Tek ke si, Ko yun Ba ba Tek ke si ve oluş mak ta d›r. Ba t› da ki so yun ma l› ğa, ba t›
Ka len der ha ne Tek ke si’dir. Os man l› za - du va r› or ta s› na yer leş ti ril miş siv ri ke mer -
ma n›n da Kay se ri’de Bek ta şi le re bağ l› li bir ka p› dan gi ril mek te dir. Yak la ş›k ka -
ola rak on al t› der gâh ve bu ra lar da gö rev re ye ya k›n bir me kân olan so yun ma l› ğ›n
ya pan şeyh ler ve ozan lar bu lun mak tay d›. üze ri tek ne to noz la ör tül müş tür. So yun -