Page 101 - Kayseri Ansiklopedisi Cilt 2

[572] 92 / EFK KAYSER‹ ANS‹KLOPED‹S‹

motifleri vardır. Güney duvardaki nişin 1928’de kapatılan manastır, I. Dünya
kemer iç yüzeyinde kızıl kahve düğümlü Savaşı’nda hastane, 1950’lerin başında
madalyonlar ile sekiz kollu yıldızlar gö- askeriyeye geçerek mermi deposu olarak
rülür. Madalyonların dışında kalan kı- kullanılmıştır. 1963’te büyük bölümü yı-
sımlarda palmetler yerleştirilmiştir. Ap- kılan manastır halen askeri sınırlar için-
sis yarım kubbe başlangıcındaki şeritte dedir.
madalyonlar içinde büst azizler dikkat Tozer’in aktardığına göre manastırda
çeker. Alt şeritte ise tüm aziz figürleri Kutsal Başmelek ve Surp Garabed kilise-
sonradan yapılan nişlerle tahrip olmuş- leri yer almakta idi; incilerle bezeli bir
tur. Yapının tonozunun kuzeyinde İsa’- kapıdan girilen Surp Garabed Kilisesi’nde
nın doğumu resimlenmiştir. Tonozun Vaftizci Yahya’nın türbesi bulunmaktay-
güneyinde ise orans duruşunda bir azize dı. Manastıra yan taraftan girince, birkaç
figürü dikkat çeker. Apsis yarım kubbe- basamak çıktıktan sonra açık bir alana
sindeki Teophany sahnesi bazı önemli ulaşılırdı. Buradan da Kutsal Baş Melek
ikonografik özellikler içerir. Tonozu iki- Kilisesi’ne girilirdi. Bu yapının duvarları,
ye ayıran doğu-batı yönlü şeritte madal- yerden 3 metre yüksekliğe kadar, Kütah-
yonlar içinde büst şeklinde aziz figürleri ya çinileri ile kaplıydı. Bugün kısmen
yer alır. ayakta olan kilisenin duvarlarında çini
NİLAY ÇORAĞAN KARAKAYA levhaların izleri görülebilmektedir.
Kaynakça: www.efkere.com Preserving the
EFKERE SURP GARABED MANASTIR History of Efkere, Turkey Dr. Jonathan Varja-
KİLİSESİ bedian; Texier, C., Description de l’Asie Mi-
En eski kitabesinin 1727 tarihli olduğu neure de 1833 a 1837, Paris 1849. (Çeviri: Kü-
çük Asya) s. 52; Kevorkian, R. ve Paboudjian, P.
belirtilen manastır, XII. yüzyılda pisko- B., Les Armeniens dans l’Empire Ottoman,
posluk merkezi idi. “Efkere Büyük Ma- Arhis Yayınevi, Paris 1992. s. 225; Cömert, H.,
nastır” olarak da adlandırılıyordu ve Er- 2002. Kişisel Görüşme; www.efkere.com Pre-
meniler için önemli hac yerlerinden biri serving the History of Efkere, Turkey Dr. Jo-
idi. Texier*, manastırın yapılış nedenini nathan Varjabedian; Tozer, H. F. Turkish Arme-
Hristiyanlığın ilk çıkış döneminden itiba- nia and Eastern Asia Minor, Longmans, Lond-
ra 1881, s.165; Köker, O., 100 Yıl Önce Türki-
ren burada inzivaya çekilenlerin anısını ye’de Ermeniler, Bir Zamanlar Yayıncılık, İs-
sürdürmek olarak açıklamış ve Eçmiad- tanbul 2005, s. 166
zin ve Sis Manastırları ile aynı öneme ŞEYDA GÜNGÖR AÇIKGÖZ
sahip olan manastırın Kayseri Ermeni
metropolitinin makamı olduğunu belirt- EFKERE SURP STEPANOS ERMENİ
miştir. KİLİSESİ
Kitabesi yerinden sökülen kilisenin en
azından XVII. yüzyıldan beri mevcut ol-
duğunu gösteren bilgilere ulaşılmıştır.
XIX. yüzyıla gelindiğinde yapının inşası

ile ilgili olarak 1858, 1871ve 1886tarihleri
ile karşılaşılır. Kilisenin, plan şeması ve
içindeki dekoratif ögeler açısından Gara-
bed Amira Balian’ın 1838’de Beşiktaş’ta
yaptığı Meryem Ana Kilisesi’yle büyük
benzerlik göstermesi, yapının mimarı ile
ilgili ipuçları sunmaktadır
Tehcirin ardından bir süre işlevsiz kalan
kilise 1957’de şahıslarca Hazine’den satın
alınarak 25 yıl konut olarak kullanılmış-
tır. Halen özel mülkiyette olan yapı, bu-
gün herhangi bir işlevle kullanılmamak-
Efkere Surp Garabed Manastır Kilisesi (100 Yıl Önce Türkiye’de Ermeniler) tadır.