Page 435 - Kayseri Ansiklopedisi Cilt 2

[906] 426 / GÜL KAYSER‹ ANS‹KLOPED‹S‹

soğuk su deposuna girişini, üçüncü taş Kayseri Şer’iyye-i Sicil Defteri’ndeki
oluk da soğuk suyun sıcak su deposuna 49 numaralı belgede hamamdan eski
geçişini sağlamaktadır. Bu depolardan Kadı Hamamı olarak bahsedilmekte
batıda olanı soğuk su, doğuda olanı sıcak olup, külhan ve kazanın onarılması ile il-
su deposu olarak kullanılmıştır. Hama- gili bilgiler mevcuttur. 1750 tarihinde de
mın külhan kısmı tamamen yıkılmıştır. hamamın harap bir vaziyette olduğunu
Hamamın mevcut bölümleri üzerinde 141 numaralı Kayseri Şer’iye Sicil Def-
yapılan incelemelere göre, hamamın teri’ndeki bilgilerden öğrenmekteyiz.
farklı dönemlerde yapılmış üç bölümden Hamamlarda sıcak suyun sadece sıcaklık-
Gülük Hamamı restitüsyon oluştuğunu gösterir. ta kullanılıyor olması XII ve XIII. yüzyıl
planı (çizim: İ. Toker)
H 1005 (M 1597) tarihli Şeyh İbrahim hamamlarında karşımıza çıkan bir özel-
Tennurî*’nin çocuklarından Seyyid Meh- liktir. Önge, sıcaklığın duvarlarındaki sivri
med Efendi’nin vakfiyesinde hamamdan kemerli nişler ile bunların içlerine açılmış
“Nefs-i şehirde mahalle-i Kölük’te eski basık kemerli kapılardan ve (S) profilli
Kadı Hamamı dimekle ma‘ruf bir çift kubbe etek silmelerinden, hamamın bir
milk hamam” şeklinde bahsedilmektedir. erken devir eserinin bütün özelliklerini de
Buradaki ifadelerden anlaşılacağı üzere o üzerinde taşıdığını söylemektedir. Önge,
tarihte hamam çifte hamam olarak kulla- bu detayların cami ve medresede görüldü-
nılmıştır. Orijinalinde tek hamam olarak ğünü de eklemektedir. Bahsedilen bu de-
inşa edilen hamam daha sonra bazı taylar hâlen cami ve medrese içerisinde
mekânların eklenmesi, bazı mekânların görülmektedir. Kanaatimiz odur ki, yuka-
da bölünmesiyle de çifte hamama dönüş- rıda belirtilen cami, medrese ve hamam-
Gülük Hamamı röleve planı daki mimari detayların benzerliği ile ha-
(çizim: İ. Toker) türülmüştür.
Hamamın güneyinde bulunan Kölük Ca- mamın sıcaklığının plan şeması ve sıcak-
mii ve Medresesi’nin H 608 (M 1210–11) lıkta sadece sıcak suyun akıyor olmasın-
yılında Danişmendlilerden Yağıbasan dan dolayı, Gülük Hamamı, cami ve med-
oğlu Mahmud’un kızı Atsız Elti Hatun* reseyle birlikte küçük bir külliye olarak
tarafından onartıldığı bilinmektedir. At- XII. yüzyılın ortalarında birbirlerine yakın
sız Elti Hatun bu cami ve medreseyi ata- tarihlerde inşa edilmiş olmalıdır.
larının yaptırdığını özellikle kitabede be- Kaynakça: H. Edhem, Kayseri, (Göde), s. 60;
lirtmiştir. Bazı araştırmacılar da kesin A. Nazif, Mir’at (Palamutoğlu), s. 21-22; Yase-
olmamakla birlikte cami ve medresinin min Demircan (Özırmak), Tahrir ve Evkaf Def-
terlerine Göre Kayseri Vakıfları, Kayseri 1992,
M 1135- 1169 yılları arasında inşa edilmiş s. 43, 67-68; İsmail Toker, Kayseri Gülük Ha-
olabileceğini ileri sürmektedirler. H 735 mamı, (Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Ensti-
(M 1334) yılında Kayseri’de olan bir dep- tüsü-Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara
remden cami hasar görmüştür. Daha 1994, s. 26, 51, 68, 76; Afşin Ünal, 92 Numa-
sonra da onarılmıştır. Muhtemelen ha- ralı Kayseri Şer’iyye-i Sicili’nin Günümüz
Harflerine Çevrilmesi ve Değerlendirilmesi,
mam da bu depremden zarar görmüş ol- (EÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü- Basılmamış Yük-
malıdır. Hamamdan ilk defa 1584 tarihli sek Lisans Tezi), Kayseri 1994, s. 48, Yılmaz
tahrir defterinde “Gülük Hacı Mehmed Önge, Anadolu’da XII.-XIII. Yüzyıl Türk Ha-
Hamamı” diye bahsedilmektedir. Seyyid mamları, Ankara 1995, s. 131, 133; Muhammet
Mehmed Efendi’nin H 1005 (M 1597) Karakaş, XVII. Yüzyılın İkinci Yarısında Kayseri
tarihli vakfiyesinde hamamdan “Kölük (1750-1775), (EÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü-
Basılmamış Doktora Tezi), Kayseri 1997, s. 32;
Mahallesi’nde kaim eski Kadı Hamamı Denktaş, Su Yapıları, s. 139-147.
dimekle maruf bir çift milk hamamı” MUSTAFA DENKTAŞ
olarak adı geçmektedir. Derviş Mehmed
Ağa’nın H 1126 (M 1714) tarihli vakfiye- GÜLÜK MAHALLESİ
sinde de “Kölük Mahallesi’nde kaim eski Kayseri şehrinin sur dışında kurulan ve
Kadı Hamamı dimekle maruf hamamın iskâna açılan ilk mahallelerinden birisi
nısıf hisse-i sa’‘y-ı ‘âmı” şeklinde kayıtlı- olan Gülük (Külük) Mahallesi, ismini
dır. H 1095 (M 1683) tarihli 92 numaralı mahallede bulunan Gülük Camii* ve ha-