Page 467 - Kayseri Ansiklopedisi Cilt 2

[938] 458 / GÜV KAYSER‹ ANS‹KLOPED‹S‹

lan burçların boyutları daha da büyük Diğer bir etken yaşama biçiminde orta-
olabilir. ya çıkan değişikliklerdir. Son 50-60 yıl
Güvercinlik burçlarının ağızları vadi içinde Kayseri’nin kırsalında yaşayanlar,
eğimine uyarak aşağıdan yukarı doğru tarım ve hayvancılıkla uğraşmayı yavaş
yükselirler; bu yükseliş ya basamaklar yavaş bırakmış, kent-türü üretim ve ya-
şeklinde, ya da duvara verilen eğimle şama biçimini benimsemiştir. Güvercin
sağlanmıştır. Aşağıdan bakanlar bu ba- beslemek gibi “emek-yoğun” bir üretim
caları olduğundan daha büyük ve hey- şekli hem zahmetli, hem risklidir. İnsan-
betli olarak algılarlar. Baca duvarlarının lar başka bir işle uğraşıp, daha az emekle
bitimleri silmeler şeklindedir; bulun- daha çok verim elde edebilecekken, gü-
dukları duvarın kalınlığına bağlı olarak, vercinlerle uğraşmayı gereksiz görmüş
silmeler 40 cm ile 75 cm arasında deği- olabilirler. Bir zamanlar üzümün, meyve-
şir. Bunlar, bir yandan tıpkı bir saçak nin ve yöredeki diğer ürünlerin lezzetine
gibi, yağmura, kara karşı burç duvarları- katkısı olduğu söylenen güvercin gübresi
nı korurken, diğer yandan güvercinlerin olmadan da aynı ürünler üretilmekte,
güneşlenmelerine, yuvaya girip çıkarken aradaki lezzet farkı sadece yaşlıların söz-
çevreyi gözetleyip dinlenmelerine de lerinde kalmaktadır.
yardımcı olur. Gesi ve yakınlarındaki köyleri süsleyen
Burçlar, moloz veya yarı işlenmiş kesme güvercinlikler kültür mirasımızın çok de-
taşlardan yapılmıştır. Dairesel bacaların ğerli parçalarıdır. Yapıların üstte görü-
yapımında moloz taş, köşeli olanlarda nen burçlarının hemen her biri, kendine
genellikle kesme taş kullanılmıştır. Duvar özgü, yalın ama etkili çizgiler taşır. Du-
örgüleri özenli, yapımda kullanılan taşla- varların bıçak gibi keskin çizgileri; burç-
rın renk ve boyutları birbirleriyle uyum- ların prizmatik diri, güçlü formları, yan
ludur. Yapımlarında bağlayıcı malzeme duvarların eğimli araziye oturuşlarındaki
olarak çoğunlukla çamur harcı kullanıl- rahatlık, sırf dekoratif amaçla yapıldığı
mıştır, kireçle yapılanları da vardır. Yük- izlenimini veren gösterişli silmeler ve
sek bacalarda köşe bağlantılarını güçlen- hepsinde görülen sıradışı bir duvar işçili-
dirmek için zaman zaman demir köşe- ği bu yapıları olağandışı bir konuma ge-
bentler kullanılmıştır. tirmektedir.
Güvercinliklerin bugünkü durumu Tek tek birer mimari değer olan bu yapı-
Daha önceki dönemlerde olduğu gibi ların biraraya geliş şekli daha da etkileyi-
XX. yüzyılın ilk yarısında da yoğun şekil- cidir. İster vadi yamaçlarında, ister sırt-
de kullanıldığı anlaşılan Gesi güvercin- larda, ister daha düz alanlarda olsun, gü-
likleri bugün işlevlerini büyük çapta yitir- vercinliklerin bulunduğu çevreler büyük
miştir. Bunun nedenleri birkaç noktada heykellerle oluşturulmuş fantastik birer
toplanabilir. En başta, tarımdaki gelişme- sergi alanını andırır. Form çeşitliliği, pey-
ler besin ve gübre kaynağı olan güvercin- zaja uyumları, raslantısal gibi görünen
lerin önemini azaltmıştır. Kümes hayvanı ama duyarlı bir biçimde ve ustaca sağla-
besiciliğinin yayılması, güvercin etinin; nan komşu birimler arasındaki bütünlük-
yeni gübre türleri de güvercin gübresini beraberlikleri dikkat çekicidir.
arka planlara itmiştir. Tarımda kimyasal Güvercinlikler, Anadolu insanının ekolo-
gübre kullanımının yaygınlaşması ise, di- jik dengeyi kurma ve korumadaki dene-
ğer birçok canlı gibi güvercinlerin zehir- yiminin, doğaya olan sevgi ve saygısının,
lenmesine ve nüfuslarının azalmasına mimarlığa ve üç boyutlu sanatlara olan
neden olmuştur. Yaşayabilen kuşlar ya- yatkınlığının bir göstergesi gibidir. Bu
şamlarını, ya kazandıkları bağışıklığa, ya yapılar büyük bir heykel sergisi gibi vadi
rastlantılara, ya da çevrede kullanılan ve tepeleri süsler, mimari formun gücü-
kimyasalların daha özenli seçilmesine nü ve güzelliğini dağlara taşlara yayar. Bu
borçludur. burçlar taş ustalarımızın taşla yazdığı bir