Page 90 - Kayseri Ansiklopedisi Cilt 2

KAYSER‹ ANS‹KLOPED‹S‹ EDE / 81 [561]

Hazır cevaplılığında Kayserili’nin özel- Karacoğlan’ı hâtırlatan söyleyişi ile Da-
liklerini yansıtan ve Türk mizahının sem- daloğlu*; semai, varsağı, destan ve türkü
bol isimlerinden İncili Çavuş, XVI. asrın söylemiştir. Aşk, tabiat, savaş, yurt tema-
sonu ile XVII. asrın başlarında yaşadı. larını işler. Halk dilini kullanır.
XVIII. Yüzyıl: Divan şiirinde; Haddâdî* XIX. yüzyılın âşıkları ile âşık tarzı şiirler
(?-1741), Refîk* (?-?), Belîğ* (1687-1744), yazan halk edebiyatının önemli isimleri
Hilmî (?-?), Sâdıkî (?-?), Hüsnî (1688- şunlardır: Âşıkî (1765-1821), Erkiletli Âşık
1776), Lebîb* (?-?), Hisârî (?-?), Hasîb (?- Hasan (1772-1856-7), Dadaloğlu (1785-
?), Gözübüyükzâde İbrahim Efendi 1865-1868), Didar* (1800-1880), Âşık
(1747-1838), Râşid (Mehmet Raşit Efendi, Abdurrahman (1803?-1856?), Seyrânî*
1753/54-1798), Fethî* (?-1821), Sâlim* (?- (1807-1866), Himmeti* (1811-1891), Molu-
?); halk şiirinde ise yiğitlemeleriyle Cin- lu Âşık Revaî* (1811-1883), Âşık Himmetî*
gözoğlu Seyit*, Ermeni asıllı Cüdâyî* ve (1811-1891), Yeşilhisarlı Âşık Gülşanî
Sailoğlu* öne çıkan isimlerdir. (1815-1883), Gergemeli Âşık Sıtkî* (Me-
XIX. Yüzyıl: Bilindiği gibi Divan edebiya- miş, 1820-1892), Rûzî* (Mehmet Emin,
tının yerine Batı Etkisiyle Gelişen Türk 1839-1899) ile Derviş Osman*, Sâlih, Ge-
Edebiyatı’nın hakim olduğu bir dönem- dâyî*, Âşık Ali, Abdi, Âbid, Gedâyî, Hica-
dir. Buna rağmen Kayseri’de; Seyfî* (?- bi*, Hâdi, Firakî.
1847/48), Râsih* (1800-1877), Mes’ûd* XX. Yüzyıl: Eski edebiyat ile yeni edebi-
(1780-1873), Hayret* (?-?), Âlim* (1802- yatın içinden kendine has edebiyat dün-
1881), Hilmî* (1810?-1853), Nâ’il* (1824- yası kuran ve sanat adamlarının çağdaş
1885), Selâmî* (?-?), Emîn* (1826-1905), gelişimleri paralelinde çoğaldığı en ve-
Ali Celâleddîn Efendi* (1831-1911), Şeyhî* rimli dönemdir. XX. yüzyılın başlarından
(?-?), İzzet (1843-1914), Hayrî* (1844- Cumhuriyet’in ilk yıllarına ve 1940’lı yıl-
1892), Hilmî* (?-1914/15), Rüşdî* (?-?), lardan günümüze kadar; Türk edebiyatı
Enver* (1828-1911), Zihnî* (?-?), Vehbî* hangi aşamaları kaydetmişse Kayseri’de-
(?-?), Feyzî* (?-?), Merkezzâde Şükrü ki edebiyat hayatı da o şekilde devam et-
Efendi* (1853-1916), Sa’îd* (Kâmî) miştir. Kayseri’deki edebî güç; nazım ve
(1860/61-1940), Fâik* (?-?), Gâ- nesir alanında önemli aşamalar kaydet-
lib*(1876-1906), Pesendî* (1845-1918), mekle beraber kendi içinde tam bir birlik
Mehmet Nazım Paşa* (1840-1926) Di- gösterememiştir. Bu dağınık görüntü
van şiiri geleneğini sürdürmüşlerdir. Mü- içinde mahallî, millî ve evrensel çizgide
tercim-şair Ârif* (?-1822) ile tanınmış din sanat adamları kendi yollarını açmış ve o
alimlerinden olan Hacı Torun Efendi* yolda yürümüşlerdir. Bazı sanat adamları
(1799-1885) de dinî eserleri ile nesir ala- hem nazım hem de nesir türlerinde eser
nında önemli eserler vermişlerdir. İlk vermiştir.
Türkçe mizah dergisi Diyojen’i 23 Kasım Şiirde divan şiiri ile halk şiiri ve modern
1870’te çıkaran Teodor Kasap* (1835- şiir hemen hemen bütün unsurlarıyla
1905) Kayserili’dir. hem Kayseri’de hem de Kayserili şairle-
XIX. yüzyılın Kayseri ve Türk edebiyatın- rin sanat kudretiyle ülke çapında etkili
da zirvesi halk şiirinde olmuştur. İlk bü- olmuştur.
yük isim Erkiletli Âşık Hasan*’dır. Şiirleri, Divan şiiri geleneğini sürdüren şairler:
âşık tarzının olgun örnekleri arasında Remzî (Ahmet Remzi Akyürek*, 1872-
sayılmaktadır. Türk edebiyatının en bü- 1944), Şemsî* (Mehmet Şemseddin Efen-
yük taşlama şairi Seyrânî, âşık ve dîvân di, 1878-1921), Rızâ* (?-1932), Nâcî* (1887-
tarzı şiirler yazdı. Çağının aksayan yanla- 1983), Yaman Dede* (1888-1962), Şâdî*
rını hicvetti. Aruzla da yazmakla beraber (İsmail Yaşar, 1888-1923), Râgıp (1889-
asıl edebi kişiliğini hece ile yazdığı koş- 1950), Abdullah Develioğlu* (1892-1984),
ma, nefes, destan, semaî, devriye tarzın- Mehmed Sırrı (Sırrî*, 1906-1968), Celal
daki şiirlerinde gösterdi. Sağlam bir dili Usta (Celâl Avkovan*, 1908-1969), Rah-
ve içten bir anlatımı vardır. Köroğlu ve mi Duman* (1908-1985), Hacı Hasan