Page 184 - kappadokia_kralligi

HALİT ERKİLETLİOĞLU / KAPPADOKİA KRALLIĞI VE ROMA-BİZANS DÖNEMİ

yazı ve işaretler tümüyle değişmese bile, bazı küçük farklılıkların doğması
kaçınılmazdı. Ancak bu teknik aksaklık antik sikkelerdeki estetik ve zen-
ginliği doğurmuştur. Üst kalıbı sık sık yenileme zorunluluğu olduğundan, işi
azaltmak amacıyla erken evre sikkelerinde bu kalıp hiç resimsiz yapılırken,
taslaktan kaymaması için de üst kalıba çentikler kazınırdı. Aynı amaçla alt
kalıba da açılan bu çentiklerin sikkelerin arka yüzlerine çıkan dikdörtgen
ya da dört köşeli izlerine “QUADRATUM İNCUSUM” adı verilmektedir.
Başlangıçta kaba ve düzenli olmayan “quadratum incusumlar”ın sonraları
değişik biçimli bezemelerle süslenmesi yoluna gidilmiştir.

Sikkelerin Genel Özellikleri:
Kappadokia’da önce Pers paraları kullanılırken satraplar döneminde
satrapın hâkim olduğu bölgeye mahsus olarak ya Datames örneklerinde
olduğu gibi Klikia ve Tarsos sikkeleri formatında, ya da Sisinas ve Aria-
rathes I döneminde olduğu gibi Sinop ve Gaziura’da (Turhal) darp edilen
formatlarda sikkeler darp edilmiştir. Pers satraplarının kullandıkları sikke-
ler üzerinde bulunan tasvirler arasında tutarlı br ilişki yoktur. Sikkelerde
farklı tanrılar veya mahallî efsaneler sembolize edilmiştir. Ariaramnes III
Dönemi’nde Tyana (Niğde-Kemerhisar) ve Morima’da, Ariarathes III
Dönemi’nde ise Ariaratra’da ve MÖ 220 senesinden itibaren IV. Ariarathes
zamanında klasik Kappadokia sikkeleri Eusebeia’da (Kayseri) darbedilmeye
başlanmıştır. Eusebeia’da ilk basılan paralar Kappadokia Kralları’na ait
iken MS 17 tarihinden itibaren Roma’ya ait kolonial paralar basılmıştır.
Kayseri darphanesi, Roma İmparatoru Gallianus (MS 253-268) zamanına
kadar devamlı faaliyet göstermiştir.
Daha genel bir ifadeyle, MÖ 280’e kadar olan dönemde Kappadokia
Krallığı’nda basılan sikkeler ve üzerindeki semboller belirgin Pers özellik-
lerini taşımaktadır. MÖ 280-163 yılları arasında basılan sikkelerde Grek
özellikleri ve Pers simgeleri birlikte yer almaktadır. MÖ 163-86 arasında
sikkelerde tümü ile Hellenistik özellikler yer alırken, MÖ 36’ya kadar bu
özellik sürmüştür. Kral Archelaus Dönemi’nde sikkelerdeki sembollerde
farklılaşma yeniden göze çarpmaktadır. Çevre krallıklarla karşılaştırılan
Kappadokia sikkelerindeki sembollerin bazı özellikleri benzerlik taşısa da
temel olarak belirgin biçimde onlardan ayrıştığı görülmektedir .
1
1 Selçuk Kırlı, Nuran Şen, Mustafa Şahin, “Vamık Volkan’ın Tanımladığı Bazı Toplumsal
İlmeklerin Antik Kappadokia Sikkelerindeki İzdüşümleri” Anadolu Psikiyatri Dergisi, 2017,

184