Page 79 - Kayseri Ansiklopedisi Cilt 3

[1030] 70 / HAL KAYSER‹ ANS‹KLOPED‹S‹

yuncular geniş bir daire oluştururlar. Bu (Pınarbaşı-Sarız) çok iyi bilinen ve sık
şekilde dizilmiş olan oyuncuların, üst oynanan bir oyundur. Oyun yavaştan
üste sıralanmış gibi bir hâl aldığını ve bu hızlıya doğru, gittikçe artan bir ritimde ve
şekille Pınarbaşı yöresinde söylenen hızda oynanmaktadır. Daha çok erkekler
“gayılı-gıyılı” ifadesinin çağrıştırıldığını tarafından oynanır. Kadınlar bu oyunu
düşünebiliriz. genellikle erkeklerle, nadiren de erkek-
Yozgat yöresinde de aynı isimde bir oyun lerden ayrı oynamaktadırlar. Bu oyunun
mevcuttur. Fakat yöremizin Yozgat’a ya- tam olarak çıkış noktası ve adının nere-
kın olan bölgelerinde böyle bir oyun gö- den geldiği bilinmemektedir. Pınarbaşı
rülmemektedir. Oyun daha çok Pınarba- yöresiyle ilgili bir eserde, bu oyun hak-
şı, Sarız gibi doğudaki yörelerimizde ve kında şu bilgiye yer verilmiştir:
Avşar köylerinde oynanmaktadır. “Gezbeli (Gez Beli), Pınarbaşı-Sarız böl-
Kıyılı Oyunu, İstanbul Gümüşsuyu’nda, gelerine Güneydoğu’dan gelerek yerle-
Yapı ve Kredi Bankası’nın düzenlediği şen halkın oynadığı bir oyundur. Ama
şenliklerde Pazarören’den katılan bir e- yaptığımız araştırma sonucunda, Güney-
kipçe, tüm Türkiye’ye tanıtılmıştır. Yoz- doğu ve Doğu Anadolu bölgelerinde aynı
gat yöresinde, kadın ve erkeklerin oyna- adla oynanan bir oyuna rastlayamadık.
dığı Kıyılı/Gıyılı Oyunu’ndan ayrı olarak, Buna karşılık Adana ve Kayseri il sınırın-
gene Yozgat’ta Kıyılı Halayı’na da rast- da, Kayaoluk, Saraycık-Doğanbeyli yolu
lanmaktadır. Yozgat ve Kayseri gibi bir- ile Zamantı Vadisi’ni, Göksu Vadisi’ne
birine yakın olan yörelerde oynanan Kı- bağlayan ve ‘Gezbeli’ adı verilen bir geçi-
yılı oyunları arasında bir benzerlik olup de rastlıyoruz. Fakat bu yörelerde
olmadığını bilemiyoruz. (Tomarza-Develi) böyle bir oyunun oy-
Oyunun oynanışı: Oyuncular tek sıra nandığını görmüyoruz. Bu nedenle bu o-
halinde sağa dönerek, ellerini dirsekten yunun adının, yörede değişikliğe mi uğra-
bükülü bir vaziyette kalçalarının üst kıs- dığını yoksa Güneydoğu’da başka bir
mına koyarak veya hiç dönmeden yan adla mı oynandığını bilemiyoruz. Fakat
yana olacak şekilde çıt parmakları tutulu bu oyunun, yöremiz oyunları içerisine
vaziyette halaya başlarlar. kesin olarak yerleştiğini kabul ediyoruz.”
1- Oyuna sağ ayak ile başlanır. Sağ ayak Oyun adının, Kayseri’nin güneyinde bu-
sol ayağı geçmeyecek şekilde kaldırılıp lunan “Gezbeli” Geçidi’nden geldiğini
öne basılırken, sol ayak geride çok hafif varsayarak kelimelerin anlamını buraya
şekilde yukarı kaldırılıp basıldıktan sonra göre inceleyecek olursak;
tekrar geriye doğru daha fazla kaldırılıp “Gez”, “okun kirişe geçen ucundaki ker-
sağ ayağı geçmeyecek şekilde biraz öne tik” veya “tüfek tabanca gibi ateşli silahla-
atılarak yere basılır ve aynı hareket tekrar rın ucundaki, hedefe nişan almaya yara-
edilir. Halay başının komutu gelene ka- yan kertik”; “Bel” ise “dağ sırtlarında ge-
dar bu şekilde yürürler. çit veren çukur yer” anlamındadır. Bura-
2- Halay başının komutu ile ikinci figüre dan yola çıkılarak, bu kelimenin “kertik-
geçilir. İki ayak üzerinde sıçranarak a- çukur” ya da “kertik çukuru” anlamına
yaklar yere basılıp tekrar sekilir, önce sol geldiği düşünülebilir. Buna karşılık oyu-
diz iyice yukarı çekilerek önde ökçeler nun oynandığı yöredeki bazı kaynak kişi-
yere vurulup tekrar yukarıya çekilir. Tek- ler de, Gezbeli kelimesinin, bilinmeyen
rar çift ayak zıplayıp bu sefer sağ ayakla- bir yeri gezip dolaşmak anlamında “gez-
rın ökçesi ve tekrar sol ve sağ ayakların belle” manasına geldiğini belirtmektedir.
ökçesi yere vurulduktan sonra birinci fi- Oyunun yapısı incelendiğinde; oyunun
güre (yürümeye) geçilir. çok yavaş bir şekilde başladıktan sonra
giderek hızlandığını ve sonuna doğru da
Gezbeli hareketlerin temposunun daha da arttığı-
Kayseri’nin doğusunda bulunan ilçelerde nı görürüz. Diğer oyunlar ile karşılaştır-