Page 168 - Kayseri Ansiklopedisi Cilt 4

KAYSER‹ ANS‹KLOPED‹S‹ KEL / 159 [1601]

tesinde siyasi başyazarlık görevini deruh- gizleme ihtiyacı da duymadı. Okulda bir
te etti. Yazdığı romanlar Saadet gazete- Ermeni vatanperveri olduğunu “Ermeni-
sinde tefrika edildi. Yüz kadar hikâye lerin menfaatlerinin Türklerin menfaatle-
kaleme aldı. Ermenice ve Fransızca bazı riyle müşterek olduğuna inandığı müd-
edebî yazıları da vardır. Tarih-i Osmanî detçe Osmanlı Devleti’ne sadakatle hiz-
Encümeni üyeliğine getirildi. Aynı met edebileceğini” gizlemedi.
zamanda Mekteb-i Mülkiyede siyasi tarih Bu bakımdan diğer kanlı Ermeni cemi-
hocalığı yaptı. Türkçe eserlerinde bazen yetleriyle işbirliği yapmaya karar veren
“Bedri Kâmil” ve “Elif Nadir” müstearla- Ramgavar’ın İstanbul şubesi reisi olduğu
rını, Fransızcada ise başlıca Vte de “Kla- için bu faaliyetlerinden dolayı İstanbul’-
nik”, “Adolphe” “Aumervale” müstearla- dan uzaklaştırılanlar arasına dâhil edildi.
rını kullandı. İstanbul’da gazetecilik yap- Bu hadisede İstanbul’dan uzaklaştırılan
tığı sırada (1894-1896) Patrikhanenin Ermeni ileri gelenlerinden büyük bir kıs-
birinci tercümanlığını da yaptı. Yazıların- mının İstanbul’a dönüşlerine (7 Mayıs
da, kullandığı müstearlarından biri de 1915) müsaade edilmesine rağmen, 8
eski yazı ile “dal-kef” harfleridir. İstan- Mayıs 1915 tarihiyle Dâhiliye Nezaretin-
bul’a döndükten sonra (1909) siyasi den Kastamonu’ya yazılan bir şifreli telg-
hayata da katıldı ve Meşrutiyet’in ilanını rafla Çankırı’ya sürülenler arasında bulu-
takiben Mısır’da Boğos Nubar Paşa baş- nan Diran Kelekyan’ın “İstanbul’a dön-
kanlığında kurulan Ermeni Hukuk-ı memek şartıyla ailesiyle birlikte Ermeni
Avam veya Demokrat Fırkası’nın (Ram- bulunmayan vilayetlerden arzu ettiği
gavar) başlıca kurucularından biri oldu. birinde ikamet edebileceği” bildirildi.
Bu sırada Jön Türklerle yakın münase- Siyaset veya ihtilal yolculuğunun nerede
betlerde bulundu. Saray’a jurnaller de ve hangi tarihte nihayete erdiği kesin bir
gönderdi. 1911’de Patrikhane Umumi şekilde belli değilse de bu yolculuğun ve
Meclisine Konya’dan âzâ seçildi. kalemli hayatın ihtilalci devresi, her
Balkan Harbi mağlubiyetimiz üzerine
1914 baharında Hınçak, Taşnaksutyun ve hâlükârda 1915 baharında, büyük bir ihti-
Vregazmial-Hınçak gibi Ermeni ihtilal malle de mayıs ayının ikinci haftasında,
cemiyetlerinin, daha müessir bir icraat Çankırı- Ankara arasındaki tren yolunun
yapabilmek maksadıyla, Ermeni ileri üçüncü istasyonu Tüney’de bitti.
gelenlerinin çalışmaları neticesinde bir- Eserleri: En mühim eseri bilhassa resmî
leştikleri sırada Ramgavar’ın İstanbul müesseselerin memuriyet unvanlarının
şubesinin silahlı mücadele kararını cemi- Fransızca karşılıklarını bulmak bakımın-
yetin azalarından Sivas mebusu Barsam- dan çok işe yarayan Türkçeden Fransız-
yan ile Avukat Tavit Dermovsesyan’ın caya Kâmus-ı Fransevî’dir. Günümüzde
karşı çıkmalarına rağmen o sıralarda bir de değerini koruyan benzerlerinin en
taraftan Sabah gazetesi siyasi başyazarlı- kıymetlilerinden olan bu lügat, iki defa
ğı ve diğer taraftan da Harbiye ve Mülki- basıldı (1911, 1928). Okuttuğu siyasi tarih
ye gibi iki mühim yüksek mektepte siyasi derslerinin notları, talebeler tarafından
tarih hocalığı yapan şube reisi olarak bu toplandı ve yine onlar için sınırlı sayıda
kararı destekleyenler arasında yer aldı. basıldı. Bunların taş baskı ve matbaa bas-
Artık vaktin geldiğine ve kolay bir ham- kıları da vardır. Baskı tarihine göre Mül-
leyle bir Ermeni devleti kurabileceklerine kiyede okuttuğu derslerin basılan takrir-
inandı. Elinden kalemi bırakıp silahı aldı- leri şunlardır:
ğı için bu ünlü kalem sahibinin ihtilalci Mekteb-i Mülkiye İkinci Senesine Mah-
olduğu yolundaki dedikoduların gerçek sus Tarih-i Siyasî (1327/1911-12); On
olduğu çok kısa bir zamanda ve ilk fırsat- Sekizinci Asırda Tarih-i Siyasî-i
ta ortaya çıktı. Umumî (1329/1913-14); On Dokuzuncu
Mekteb-i Mülkiyedeki derslerini 30 Asırda Tarih-i Siyasî-i Umumî (1329); On
Ekim 1909’dan (17 Teşrinievvel 1325) 14 Dokuzuncu Asırda İçtimaî ve Siyasî
Eylül 1914 (1 Eylül 1330) tarihine kadar Avrupa, Medhal - Fransa İhtilâl-i Kebi-
sürdürdü. Talebeler arasında bir Ermeni ri - Napolyon - Viyana Kongresi
vatanperveri olarak tanındı, bu yönünü (1330/1914-15).