Page 365 - Kayseri Ansiklopedisi Cilt 4

[1796] 356 / MEH KAYSER‹ ANS‹KLOPED‹S‹

tırdığı, zelzele ile yıkılan eski camiyi yap- (1784) taraftarı olduğu iddiasıyla Râşid
tıran Musa Ağa’nın veya başka bir Erki- Efendi de azledilmiş, bir zaman evinde
letlinin Saray’la alakasının olması gerekir ikamet ettikten sonra tekrar beylikçilik
ki Turhan Valide Sultan buraya bir kitap görevine başlamıştır (1785). Daha sonra
hediye etsin ve Mehmed Paşa da baltacı riyâset (reisülküttâblık) görevine getiril-
olarak Erkilet’ten alınmış olabilsin. miş (1786), sonra da çavuşbaşılığına tayin
Kaynakça: Mehmet Çayırdağ, “Erkiletli Nişan- olunmuştur. Yedi-sekiz ay geçmeden tek-
cı Mehmet Paşa”, Erciyes Dergisi, Yıl: VI, S. 61, rar riyâset görevine verilmiştir. Bu görevi
s. 12, 13; İsmail Hâmi Danişmend, İzahlı sırasında 2 Mart 1789 tarihinde Nemçe ve
Osmanlı Tarihi Kronolojisi, İst. 1971, C. V, s. Ruslara karşı Prusya ile yapılan beş mad-
54; A. Nazif, Meşâhir (Diriöz’ler), s. 47; M. delik “ittifak-nâme” Rumeli Kazaskeri
Süreyya, SO , C. IV, s. 1032, 1638; Lady Monta- Râşid Efendi ile Prusya Elçisi arasında
2
gu, Türkiye Mektupları, terc. Sadeddin Karatay,
İst. 1944, s. 12-27; Uzunçarşılı, OT, C. IV, s. 310 yapılmıştır. İki sene sonraki azlini takiben
vd; M. Hanefi Bostan, “Sadrazam Kayserili Meh- yeniden evinde ikamet etmeye başlamış-
med Paşa”, KYTSB , s. 57-72; Ali Rıza Karabu- tır. Bir buçuk sene kadar süren bu bekle-
3
lut, Kayseri Raşid Efendi Kütüphanesindeki me döneminden sonra Tersâne-yi Âmire
Türkçe, Farsça ve Arapça Yazmalar Katalo- Emânetine, 1797 senesi başlarında tersa-
gu, Kayseri 1982, s. 18; Mehmet Çayırdağ, “Kay- ne emirliğinden nakil yoluyla üçüncü
seri’de Vakıf Kütüphaneleri ve Matbah Emini defa reisülküttâblığa getirilmiştir. Bu
Hacı Halil Efendi Kütüphanesi”, Vakıflar Der-
gisi, S. 20, s. 273-283. esnada Râşid Efendi’nin payitahttaki şöh-
MEHMET ÇAYIRDAĞ ret ve nüfuzu da artmıştır. Zamanın sad-
razamı İzzet Mehmed Paşa’nın bu göreve
MEHMED PAŞA (POLAD) getirilmesinde Râşid Efendi’nin teşvik ve
Kayseri mutasarrıfı (?-Kayseri, 1691/92). tavsiyesinin önemli rol oynamasına rağ-
Arap’tır. Sancak beylerindenken Malatya men Sadrazamla Râşid Efendi arasında
(1688/89), Alâiye mutasarrıfı (1689/90) zamanla bir soğukluk ortaya çıkmıştı. Bil-
ve Sofya muhafızı, Tire mutasarrıfı hassa Padişah III. Selim’in yazdırdığı tayin
(1690/91) ve Kayseri mutasarrıfı ve azl işlerinde salahiyetin tamamen İzzet
(1691/92) oldu. O yıl vefat etti. Adil değil- Mehmed Paşa’da olduğunu ilan eden fer-
di. İsmail Paşa, oğludur. manını kalabalık bir topluluk önünde ve
Kaynakça: M. Süreyya, SO , C. IV, s. 1067. bizzat Râşid Efendi’nin önünde okutması
2
SELMA GÜNAYDIN zaten kırılgan bir mizaca sahip olan
Râşid’i ziyadesiyle üzmüştür. Mehmed
MEHMED RÂŞİD EFENDİ Râşid Efendi, bu hâdiselerin de tesiriyle
Reisülküttap, kütüphane kurucusu, şair 1798 senesinin Ramazan ayının ilk hafta-
(Kayseri/Ispıdın, 1753- İstanbul, 3 Mart sında felç inmesi sonucu hastalanmış ve
1798). Divan-ı Hümayun kâtiplerinden aynı ayın on beşinde bir cumartesi günü
Kayserili Kocaağazâde Cafer Fevzi Efen- vefat etmiştir. Kabri Sultan Bayezid Camii
di ile Ümmügülsüm Hatun’un oğludur. haziresindedir. Mezarı maalesef yol
İlk tahsilini Kayseri’de yaptıktan sonra genişletme sebebiyle yıkılmıştır.
İstanbul’a giderek tahsilini orada tamam- Mehmed Raşid Efendi, I. Abdülhamid
lamıştır. Sürekli çalışması ve gayreti neti- tarafından Matbaa-i Amire’de görevlen-
cesinde devlet hizmetinde çeşitli makam- dirilmiş (1783-94), Müteferrika baskısı
lar elde etmiştir. Talebeliği sırasında altı eserin basımı ile ilgilenmiştir.
çalışkanlığı ve zekâsıyla dikkatleri üzeri- Kayseri’de Cami-i Kebir bitişiğindeki
ne çekmiştir. Bunun üzerine divan kâtip- kütüphaneyi İstanbul’da reisülküttâb iken
liğine getirilmiş, 1768’de reis vekili bulu- amcası Koca Ağa ile tüccar başına yaza-
nan İsmail Raif Paşa, Râşid Efendi’yi rak talimat vermiş ve onların nezareti
diğer kâtiplerden ayırarak önemli işlerde altında, o vaktin rayicine göre, yirmi beş
görevlendirmiştir. Bunlar sırasıyla; bey- bin kuruş harcatarak 1796 tarihinde yap-
likçi kesedârlığı (1774), beylikçilik (1780), tırmıştır. İnşaatın bitirilişinden sonra 17’si
sadâret-i uzmâ mektupçuluğudur (1783). Müteferrika baskısı olmak üzere 943 kitap
Halîl Paşa sadrazamlıktan azledilince bağışlamış ve birçok gelir ve akar vakfede-