Page 60 - Kayseri Ansiklopedisi Cilt 4

KAYSER‹ ANS‹KLOPED‹S‹ KAY / 51 [1491]

Daha önce de bahsedildiği gibi Kayseri’- zamanki gibi canlılığını korumaktaydı.
de Türklerden önce çeşitli hâkimiyetler Şehirde, Bedesten civarında sarraflar,
kurulmuştur. Türklerin eline geçtikten haffaflar (ayakkabıcılar) bulunuyordu.
sonra Kayseri’ye sırasıyla Danişmendli- Debbağcılık (deri işlemeciliği) ileri
ler*, Anadolu Selçukluları, İlhanlılar*, durumdaydı. Şehirde çullah, hallaç,
Eretnalılar*, Karamanoğulları* ve kasap, taşçı, zaviyedar, hattat, türbedar,
Osmanlılar* egemen olmuştur. Ancak nalbant, kaşıkçı, bezirci, sabuncu, koru-
eldeki bilgilerden, şehrin gelişim aşama- cu, tellal, merkepçi, gülcü vs. gibi muhte-
ları Selçuklulardan itibaren sağlıklı ola- lif meslek dallarının bulunduğu kayıtlar-
rak izlenebilmektedir. da geçmektedir. Ayrıca belirtilen bu mes-
Bizanslılar zamanında inşa edilen Kayse- lek dallarının yanında boyahane, mum-
ri şehrinin dış surları Selçuklular Döne- hane, şaphane vb. işletmeler de bulun-
mi’nde onarılmıştır. Surlar onarıldıktan maktaydı.
sonra iç kalede büyük değişiklikler yapıl- XVI. yüzyıl başında Kayseri, sancak mer-
mıştır. Kale içine devlet daireleri, saray, kezi olması dolayısıyla idari bir fonksiyo-
cami gibi yapılar inşa edilmiş; bunun na da sahipti. Sancak beyi, kadı, subaşı ve
yanı sıra iç kale bir güvence yeri olarak diğer yöneticiler burada otururlar ve san-
kuvvetlendirilmiştir. cağın yönetim işlevini yerine getirirlerdi.
Anadolu’daki tarihî yollar üzerinde bulu- İç kalede 98 kale görevlisi bulunmaktay-
nan Kayseri, Selçuklular Dönemi*’nde dı.
ticari ve kültürel bir merkez durumun- XVII. yüzyılda Kayseri, 20.000’i geçen
daydı. Kalenin kapıları yanına kurulan nüfusuyla Anadolu’nun büyük şehirleri
pazarlar, şehir surlarının dışında inşa arasındaydı. Sicillerde yer alan çeşitli
edilen hanlar hem dışarıdan gelen tüc- vergi kayıtlarından bu nüfusu belirlemek
carların hem de şehir halkının kolayca mümkün olmaktadır. XVII. yüzyılda da
buluşmasını sağlıyordu. Bunun yanında Kayseri, sur içinde düzenli bir şehircilik
şehir çarşıları, çeşitli meslek erbabını bir yapısına sahipti. Bu dönemde canlı bir
arada bulunduracak şekilde teşkil edil- imar faaliyeti göze çarpmaktadır. Mey-
mişti. dan Kapısı dışında büyük bir çarşı oluş-
Kayseri siyasi yönden de önemli bir muştu. Hisar önünde bir ekmekçi fırını,
şehirdi. Öyle ki Konya’dan sonra ikinci bir kahve tahmisi ve 11 dükkân, bir kahve
başkent sayılıyordu. Sultanlar fetihlere dükkânı, bir bakkal dükkânı, 4 arabacı
burada hazırlandıklarından “Dârü’l- dükkânı inşa edilmişti. Kayseri Bedesteni
Feth”, Konya’dan sonra ikinci başkent Bursa’daki Mustafa Bey Evkafı’na bağlıy-
olduğu için de “Dârü’l-Mülk” unvanları- dı. 1675 tarihli bir kayda göre Bedesten’in
nı almıştır. üç tarafına bitişik olarak altı dikici
Selçuklu hâkimiyetinin bitiminden XVI. dükkânı, iki derzi, bir hallaç dükkânı, 36
yüzyıla kadar olan dönemde şehrin fiziki kuyumcu dükkânı olmak üzere 55
yapısı ile ilgili bilgi edinmek güçtür. dükkân bulunuyordu.
Ancak, Osmanlıların hâkimiyetine geç- Bu yüzyıldaki Kayseri evlerinin fiziki
mesinden sonra, tahrire tabi tutulan Kay- yapısına ait bilgiler de mevcuttur. Bu
seri ile ilgili sağlıklı bilgileri o dönem evler genellikle bir sofa, bir tabhane
kayıtlarından edinmek mümkündür. (mutfak), bir örtme, bir miktar avludan
XVI-XIX. Yüzyıllar Arasında Kayseri oluşuyordu. Bazılarının bahçesinde bir
Şehri: XVI. yüzyıl başlarında Kayseri’nin ahır ve bir su kuyusu bulunmaktaydı.
büyük bölümü surlar içinde bir yerleş- XVIII. yüzyılda Kayseri’de nüfusun
medir ancak surları aşarak dışarı doğru 20.000, mahalle sayısının da 77 olduğu
da yayılmıştır. Bu dönemde Kayseri’de belirlenmiştir. Buna göre XVI. yüzyıl
37 mahalle bulunmaktaydı. Şehirde (o başında şehrin 9.000 civarında olan
dönemdeki kaza) 9.000 civarında, san- nüfusu bir mislinden fazla artmış, mahal-
cakta ise 30.000 civarında nüfus vardı. le sayısı da 37’den 77’ye çıkmıştır. Şehrin
Bu nüfusun %70’i Müslüman, %30’u ise o dönemdeki sınırlarını tam olarak bil-
gayrimüslimdi. Ticari faaliyetler her mememize rağmen, yatay yönde ne