Page 167 - Kayseri İmari Ve Mekansal Gelişimi

Kayseri’nin İmarı ve Mekânsal Gelişimi 167

Yabanlu Pazarı olarak adlandırılan bu faaliyetin bugünkü milletlerarası bü-
yük bir fuar ile eş anlamlı olduğunu söylemek mümkündür. Bu pazara Suriyeli,
46
İranlı, Bizanslı, Kırımlı, v.s. tacirler mal getiriyor ve karşılığında mal götürüyor-
du. 47
14. Yüzyılın ortalarında Anadolu’ya gelen İbn-i Batuta, Kayseri’nin ticari
açıdan gelişmiş bir şehir olduğunu ve burada birçok dükkânın bulunduğunu kay-
deder. Eretna Beyliği döneminde ahilik güçlü bir siyasal yapı oluşturmaktadır. 48
Ticari hayatın canlılığı Kayseri’de meslek guruplarının bir araya gelerek ör-
gütlenmelerine neden olmuştur. Bu aynı zamanda, mesleklerin ayrı ayrı çarşılar-
da faaliyet göstermeleri sonucunu da doğurmuştur. Çarşıların kurulmasında ve
esnafın örgütlenmesinde büyük rol oynayan Ahi Evran, debbağların (dericilerin)
piri ve 32 esnaf ve sanatkâr gurubunun lideri olarak karışımıza çıkmaktadır. 32
esnaf ve sanatkâr grubunu bir araya getiren bu örgütlenme biçimine ilk esnaf ve
49
sanatkâr odaları da diyebiliriz.
Kayseri, Osmanlı idaresine geçtikten sonra da ticari gelişimini sürdürmüş,
hemen her yüzyılda Osmanlıların en önemli ticaret merkezlerinin başında yer
almıştır. 1500–1600 yılları arasında 2 bedesten, 2 han ve 100 taneden fazla va-
kıf dükkânı olduğu anlaşılmaktadır. 16. Yüzyılın sonunda şehrin nüfusu 35.000
civarındaydı ve bu oran o tarihlerde sadece Anadolu standartlarına göre değil
genel olarak o dönem Akdeniz dünyasında geçerli standartlara göre de büyük bir
kentti.
50
Kayseri daha önceki yüzyıllarda ticari alanda göstermiş olduğu gelişmeleri
19. Yüzyılın sonuna kadar devam ettirmiştir.
1871–1872 yılına ait Ankara Vilayet Salnamesi’nde (Vilayet yıllığı) Kayse-
ri Sancağı’nda bir Ticaret Mahkemesinden, 1881–1882 salnamesinde İncesu’da
Ziraat ve Ticaret Odasından, 1891–1892 yılı salnamesinde ise Kayseri, İncesu ve
Develi’de banka şubesinden söz edilmektedir. 20. Yüzyılın başına gelindiğinde
Kayseri’nin en önemli iki üretim konusu pastırma ve halı üzerine idi.
Kalkınmanın en önemli unsurlarından olan ulaşım konusunda 20. Yüzyıl ba-
şından itibaren büyük gelişmeler olmuş, Kayseri’nin Ankara ile 1927 yılında,
Sivas ile 1930 yılında ve Niğde üzerinden Çukurova ile 1933 yılında demiryolu
bağlantısı sağlanmıştı.

46 Prof. Dr. Faruk Sümer, Age.
47 Halit Erkiletlioğlu, Kayseri Tarihi, 2006.
48 M. İnbaşı, XVI. Yüzyıl Başlarında Kayseri, Kayseri-1992.
49 Kadir Dayıoğlu, Kayseri Ticaret ve Sanayi Tarihi.
50 S.Faroghi, Osmanlılarda Kentler ve Kentliler, İstanbul-1993.