Page 307 - Kayseri Ansiklopedisi Cilt 1

308 / CEB KAYSER‹ ANS‹KLOPED‹S‹

Kay nak ça: Baş ba kan l›k Os man l› Ar şi vi Ta pu- CEH Rİ
Tah rir Def te ri 38, s. 16-17, 31-32, 61-62, 76-77, ‹ki çe nek li, ay r› taç yap rak l› bit ki ler fa -
104, 151-152; Ma li ye den Mü dev ver Def ter le ri 20, mil ya s›n dan ça l›-ağaç ç›k gö rü nü mün de;
vr. 23b, 33a-34a; Ta pu-Tah rir Def te ri 387, s. bo yu 3 met re ye ka dar uza yan bir bit ki tü -
206, 216; Ta pu-Tah rir Def te ri 976, s. 45-49; Ta -
pu Ka das tro Ge nel Mü dür lü ğü Ku yûd-› Ka dî me rü dür. Mey ve si 6-7 mm ça p›n da, d› ş› es -
Ar şi vi (TK. KKA. TD) Ta pu-Tah rir Def te ri 136, mer ye şil, içi sa r› renk li ta ne ler hâ lin de
s. 149b-162b; Ma li ye den Mü dev ver Def ter le ri olup sert tir. Mey ve le rin den sa r› bo yar
1208, s. 2-5; Ma li ye den Mü dev ver Def ter le ri mad de ç› ka r› lan ve bit ki bo ya c› l› ğ› n›n
3659, s. 29-31; Ma li ye den Mü dev ver Def ter le ri can da ma r› ola rak ni te len di ri len bu bit ki,
5856, s. 16-22; Ma li ye den Mü dev ver Def ter le ri XIX. yüz y›l da Av ru pa pi ya sa s›n da Le van -
7063, s. 44-46; Meh met ‹n ba ş›, XVI. Yüz y›l tin ve ya Türk Ceh ri si ad›y la bü yük şöh ret
Baş la r›n da Kay se ri, Kay se ri 1992, s. 94-95.
MEHMET İNBAŞI ka zan d›.
Sa na yi Dev ri mi nin lo ko mo ti fi sa y› lan
CE BEL-İ ER Cİ YES NA Hİ YE Sİ teks til sek tö rün de: par lak, göz al› c›, sol -
Os man l› lar za ma n›n da Kay se ri şeh rinin ma yan ku maş ve bez le rin imal edil me -
önem li na hi ye le rin den bi ri sidir. Ce bel-i sin de ve bo yan ma s›n da ara nan bir mad -
Er ci yes Na hi ye si, ad› n› Or ta Ana do lu’nun de ola rak kul la n› lan ceh ri yi, XV. ve XVI.
en yük sek da ğ› olan Er ci yes Da ğ›’ndan al - yüz y›l lar da Kay se ri ve çev re sin de ko nar -
mak ta d›r. Arap ça Ce bel ke li me si nin kar - gö çer Türk men ler, Rum ve Er me ni do ku -
ş› l› ğ› dağ an la m› na gel mek te dir. ma c› lar kul la n› yor lar d›. Cehri deri boya-
XV ve XVI. yüz y›l lar da Kay se ri’ye bağ l› cılığında da kullanıldı. Cehriden elde
önem li na hi ye ler den bi ri si olan Ce bel-i edilen sarı boya ile boyanan deri “Kayse-
Er ci yes Na hi ye si, 1500 y› l›n da se kiz köy ri’nin Sarı Sahtiyanı” olarak çok meşhur-
ile bu ra da mes kûn olan se kiz Türk men du.
ce ma ati nin ika met et ti ği bir yer le şim bi ri - Ceh ri den el de edi len bo ya ya su ve di ğer
miy di. Bu ta rih ler de bağ l› köy ler: Ha c› lar, kat k› mad de le ri ka r›ş t› r› la rak sa r›, bej,
Hi sar c›k, Zin ci de re, K› ra nar d›, To mar za, kah ve ren gi, tu run cu ve ye şil gi bi bir çok
H›r ka, An dro nik/En dür lük ve Ya z›r köy - renk el de edi le bi li yor du. Za man la Kay -
le riy di. se ri’de (özel lik le Es ki şe hir Bağ la r›, Hi sar -
Ce bel-i Er ci yes Na hi ye si’n de ika met c›k, Ali Da ğ› ve Ta las’ta) ye ti şen ceh ri ler,
eden Türk men ce ma at le ri ise So sun Ce - XVIII. yüz y› l›n son çey re ğin de, Av ru pa
maa ti, Ev lad-› Ya maç Ce maa ti, Ba ha d›r bo ya pi ya sa s› na hâ kim ko nu ma gel di
Ha c› lu Ce maa ti, Sey di Ha c› lu Ce maa ti, (Kay se ri’de üre ti len ceh ri, Os man l› Dev -
Ya ban lu Ce maa ti, Pa şa lu Ce maa ti, Ev - le ti’nde üre ti len ürü nün 2/3’ünü kar ş› l› -
lad-› Ma ra cak Ce maa ti ve Baş la dak Ce - yor du).
maa ti idi. Ceh ri, ku ru tul duk tan son ra -ge nel lik le
1584 y› l›n da Ce bel-i Er ci yes Na hi ye si ’ne Er me ni olan- top tan c› s› na ok ka s› (1 ok ka
bağ l› ola rak kay de di len köy ler: K› ran-ar - 1282 g) 6-8 ku ruş ara s›n da sa t› l›r d›. Top -
d›, Ha c› lar, Ta ra veş (Tıravısın), To mar za, tan c› lar ise halk tan al d›k la r› bu ceh ri yi ‹z -
So sun köy le riy di. Do la y› s›y la Ce bel-i Ali
Na hi ye si ’nin s› n›r la r› ge niş ler ken Ce bel-i
Er ci yes Na hi ye si ’nin köy sa y› s› n›n azal d› -
ğ› an la ş›l mak ta d›r.
Kay nak ça: Baş ba kan l›k Os man l› Ma li ye den
Mü dev ver Def ter le ri 20, vr. 26b-27b, 40b-41a,
56a-56b, 58a, 90a-92a; Ta pu-Tah rir Def te ri
387, s. 206-215; Ta pu-Tah rir Def te ri 976, s. 49-
50; Ta pu Ka das tro Ge nel Mü dür lü ğü Ku yûd-›
Ka dî me Ar şi vi (TK. KKA. TD) Ta pu-Tah rir Def -
te ri 136, s. 155b-162b; Meh met ‹n ba ş›, XVI. Yüz -
y›l Baş la r›n da Kay se ri, Kay se ri 1992, s. 96-99.
MEHMET İNBAŞI