Page 308 - Kayseri Ansiklopedisi Cilt 1

KAYSER‹ ANS‹KLOPED‹S‹ CEL / 309

mir Li ma n›’ na gö tü rür ve ora dan Av ru - re ği ne Sey yah la r›n Gö züy le ve Kon so los luk Ra -
pa l› tüc car la ra ok ka s› n› 18-24 ku ruş ara - por la r›n da Kay se ri’nin ‹k ti sa di Ya p› s›”, KYTSB,
l› ğ›n da sa tar lar d›. s. 538; Uy gur Ko ca ba şoğ lu, Kay se ri San ca ğ›
Hak k›n da Teğ men Ben net Ta ra f›n dan Ha z›r la -
XIX. yüz y›l da Ana do lu’da 100 adet ceh ri nan Ge nel Ra por (1880), Kay se ri Ti ca ret Oda s›
tü rü bu lun mak tay d›. Bun la r›n en de ğer li Ya y›n la r›, Kay se ri 1996, s. 11-13.
olan on çe şi di ise Kay se ri ve ci va r›n da ki CENGİZ KARTIN
te pe ler de ye tiş tir ilmek tey di.
Kay se ri’de ki ceh ri üre ti miy le il gi li bil gi le - CE LAL US TA
ri Te met tu at Def ter le ri’nde bul mak Şa ir (Ta las, 1908 - 29 Ka s›m 1969). As›l
müm kün dür. Bu Def ter ler’ den edi ni len ad› Ce lal Av ko van olup “Ce lal Us ta” ola -
bil gi le re gö re 1841 y› l›n da Kay se ri’nin rak ta n›n d›. ‹l ko kul me zu nu dur. Ba ba s› n›n
ceh ri üre ti mi 200.000 ok ka iken, 1842 ve fa t› üze ri ne genç yaş ta ha ya ta at›l d›. 10
y› l›n da 350.000 ok ka ya, 1843 y› l›n da y›l müd det le şo för lük yap t›. Tür ki ye’nin
500.000 ok ka ya, 1849 y› l›n da 400.000 dört bir ya n› n› do la şa rak ül ke yi ta n› ma
ok ka ya, 1850 y› l›n da 650.000 ok ka ya im kâ n› bul du. 1937 y› l›n da şo för lü ğü b› ra -
ulaş m›ş t›r. 1914 y› l›n da Kay se ri’de kü çük ka rak mo tor ta mir ci li ği ne baş la d›. Ze ki,
bir ceh ri üre ti ci si y›l da or ta la ma 30-40 ha z›r ce vap, nük te dan ve yar d›m se ver bir
bat man (1 ok ka= 1282 g, 1 bat man= 6 ok - in san olan şa ir, halk ara s›n da “Ce lal Us ta” Celal Usta
ka) ürün el de edi yor du (or ta la ma 1 bat - na m›y la şöh ret bul du. Bir bi rin den gü zel
man ceh ri 1 Os man l› al t› n› idi). Kü çük bir ve ak› c› şi ir le ri Ah met Oku tan ta ra f›n dan
ai le nin y›l da or ta la ma 5-6 al t›n har ca ma bir ki tap ta top la na rak ya y›m lan d›.
yap t› ğ› dü şü nü lür se ceh ri üre ti ci si nin ne
den li kâr l› bir iş yap t› ğ› or ta ya ç› kar. Kı rı lır cam-u sü ra hi sü rü len dem de ge çer
1861 y› l›n da Al man kim ya c› lar Grae be ve Yı kı lır bağ-ı irem her dem-i hür rem de
Lie ber man ta ra f›n dan kök bo ya dan ali za - ge çer
rin el de edil di (Ali za rin: sa na yi de ya pay
bi le şi mi ya p› lan ilk do ğal bo yar mad de - Mev si min ren gi ne uy gun de ği şir ren gi
dir. Su da çok az çö zülen ali za rin, bo ya na - gü lün
cak lif le re kar ma ş›k iş lem ler le me tal Sa na mu nis gö rü nen çeh rem-i hem dem
iyon la r›n eş li ğin de uy gu la n›r. Me tal iyon - de ge çer
la r›, ren gin tü rü nü de ğiş ti rir: alü min yum - Sa lı nan sa ha-i vüs’at ta ki
la k›r m› z›, krom la kah ve ren gi, de mir le hac cu’l-ha ra meyn
me nek şe ren gi el de edi lir). Kök bo ya n›n Kâ be tul lah ta ki töv ben dem-i zem zem de
sen te tik ola rak el de edil me siy le Al man - ge çer
lar, teks til sek tö rün de bü yük at› l›m yap t› -
lar. Ceh ri ka li te li ol mak la bir lik te pa ha l›y - Yok sa hem dert ola cak der di ne gam
d›. Ali za rin ise hem ucuz du hem de ceh ri - çek me gö nül
ye gö re üre ti mi da ha ko lay d›. Bu ta rih ten Ağ la yan göz de ki yaş lar dö kü lür nem de
son ra ceh ri üre ti mi y›l dan y› la azal d› ve ge çer
XX. yüz y› l›n ilk ya r› s›n dan iti ba ren üre ti -
mi he men he men ta ma men dur du. Ey Ce lal mülk-i ci han zev ki ne al dan ma
sa kın
Kay nak ça: Bü yük La ro us se Söz lük ve An sik lo - Bu sa nem gâh ta ki zev kin so nu yok gam da
pe di si, Mil li yet Yay., ‹s tan bul 1992, V. 2246;
Adem Önal, Ceh ri (Rham nus Tinc to ri a) ile Yün ge çer
Bo ya ma s›n da Bo ya ma Me tod la r› n›n ve Renk EM‹R KALKAN
Özel lik le ri nin Ge liş ti ril me si, (Ba s›l ma m›ş Yük -
sek Li sans Te zi), Er ci yes Üni ver si te si Fen Bi lim - CE LÂ LED DİN (Ali Ce lâ led din Efen di)
le ri Ens ti tü sü, Kay se ri 1988, s. 5; Meh met So - Âlim, divan şa iri (De ve li, 1831 - De ve li,
mun cu, “Ceh ri Üre ti mi ve Ti ca re ti nin 19. Yüz y›l - 1911). Hak k›n da ki bil gi le ri mi zin ço ğu nu
da Kay se ri Eko no mi sin de ki Öne mi”, Er ci yes
Üni ver si te si ‹k ti sa di ve ‹da ri Bi lim ler Der gi si, Ha şim Ne zi hi Okay’›n Hal ke vi Der gi si Ali Celâleddin Efendiʼnin
(Ocak-Ha zi ran 2004), S. 22, s. 102; Ali Tuz cu, Er ci yes’te ya y›m la d› ğ› “Eve rek li Ali Ce lâ - Develiʼdeki mezar taşı
“19. Yüz y› l›n Baş la r›n dan 20. Yüz y› l›n ‹lk Çey - let tin Efen di” baş l›k l› ya z› s›n da bul mak (K. Özdamarlar)