Page 404 - Kayseri Ansiklopedisi Cilt 2

KAYSER‹ ANS‹KLOPED‹S‹ GÖZ / 395 [875]

lanmaktadır. Gözübüyükler yakın tarih- lakabıyla anmaya başlamışlar ve bu lakap
lerde birçok önemli hukukçu ve ilim ada- ile meşhur olmuştur (el-müştehir bey-
mı yetiştirmiştir. ne’t-talebe bî-Gözübüyükzâde). Bu ne-
Kaynakça: A. Nazif, Mir’at (Palamutoğlu), s. denle Mu’id Efendizâde ailesinden ge-
158, 169; Bursalı, OM , C. II, s. 8,9; Cömert, 19. lenler bundan böyle günümüze kadar
1
Y. Kayseri, s. 60, 63, 66, 67, 97, 211. Gözübüyükzâdeler (Gözübüyükoğulla-
MEHMET ÇAYIRDAĞ rı*) olarak tanınmıştır.
Gözübüyükzâde’nin müderrisliği, öğren-
GÖZÜBÜYÜKZÂDE İBRÂHİM EFENDİ cileri arasında problemleri çok kolay
Âlim ve müderris (Kayseri, Ocak, çözmesi ve izah etmesiyle çok sevilmiştir.
1747-Kayseri, 15 Ocak 1838). Hacı Kılıç Ayrıca hoşgörüsü ve insanlarla iyi iletişi-
Mahallesi’nde doğdu. Babası o dönemin mi nedeniyle Kayseri halkının büyük sev-
bilginlerinden olan Müid Efendizâde gisini kazanmış olan Gözübüyükzâde 91
Mehmet Behçet Efendi’dir. İlk tahsilini yıllık uzun ömrü boyunca yedi Osmanlı
Kayseri’de yaptıktan sonra Konya’nın padişahı görmüştür. Kendisine II. Mah-
Hadım ilçesine giderek devrin tanınmış mud tarafından şeyhülislamlık görevi
bilginlerinden Hadım Müftüsü Ebû Said teklif edilmişse de yaşının ilerlemesini
Mehmed el-Hadimî’den dinî ve ilmî bil- ileri sürerek bu görevi kabul etmemiştir.
giler aldı. Hocasının vefatından sonra İlmî çalışmaları yanısıra hayır faaliyetle- Gözübüyükzâde İbrahim
onun yerine geçen Büyük Hüseyin Efen- rine de katkıda bulunmuştur. Nitekim Efendi Besmele Risalesi
di’den icazet alarak Kayseri’ye döndü. Gümrükçü Osman Paşa’nın yaptırdığı kapağı (M. Vural Arşivi)
Gözübüyükzâde devrindeki gelenek olan Battal Gazi mesiresi, Ziyaretçiler Köşkü
ilim tahsili için İstanbul, Mısır, Şam, Bağ- ve mutfaktan oluşan hayrat ve imaret
dat vb. şehirlere değil de, Hadım’a gitme- kurumlarının idaresi kendisine verilmiş-
yi tercih ederek, burada dinî ve ilmî tir. Gözübüyükzâde birçok alanda eser
alanda büyük başarı göstermesi ile çağ- vermesine rağmen özellikle tefsir alanın-
daşlarından ayrılmaktadır. da verdiği dersler ve eserlerle tanınmıştır.
Kayseri’de 1785 yılında Gözübüyükzâde Bu eserler arasında Nebe Suresi Tefsiri
Medresesini kurarak burada Arap dili, en tanınmış olanlardandır. Onun eserle-
mantık, kelâm, felsefe, tefsir ve hadis rindeki üslubu, çok önemli konuları çok
dersleri vermeye başladı. Elli yılı aşkın kısa ve açık bir şekilde ortaya koymadaki
bir süre bu medresede başmüderris ola- metodolojisi ile dikkat çeker. Eserlerinin
rak görev yaptı ve çok sayıda eserle bir- bir kısmı ders notu şeklinde olup, kendi
likte beş yüzden fazla öğrenci yetiştirdi. medresesinde ve diğer medreselerde Gözübüyükzâde İbrahim
Kayseri Müftüsü Hacı Torun Efendi*, okutulmuştur. Efendi’nin mezar taşı kitabesi
Hisarcıklızâde Mustafa Efendi* gibi bil- Gözübüyükzâde İbrâhim Efendi, 15 Ocak (M. Vural Arşivi)
ginler bunlar arasındadır. 1838 Pazartesi günü Kayseri’de vefat etti
Aynı aileden yetişen müderrislerin idare- ve Hacı Kılıç Mezarlığına defnedildi.
sinde 134 yıl kesintisiz hizmet veren Gö- Mehmed Cemâleddin’in Gözübüyükzâ-
zübüyükzâde Medresesi, 1924 yılında de’nin Mecmûatü’r-Resâil’e yazdığı tak-
Tevhid-i Tedrisat Kanunu ile kapatıldı. diminde, “Kazâ-i merkûmda i’dâd olu-
Bu medresede kurulduğundan 1924 yılı- nan mahalde defin kılınmıştır” ifadesi,
na kadar, çok sayıda ilim adamı yetiştirdi. başta Bursalı Mehmet Tahir Bey’in Os-
Örneğin, siyaset ve bilim adamı Suat manlı Müellifleri olmak üzere birçok
Hayri Ürgüplü* bu medresenin son dö- eserde, Gözübüyükzâde’nin vefat ettiği
neminde yetişenlerden birisidir. ve kabrinin bulunduğu yer yanlışlıkla
Gözübüyükzâde İbrâhim Efendi’nin ve Hadim olarak kaydedilmiştir.
ailesinin asıl lakabı Muid Efendizâde ol- Mezar taşında Fehmî mahlaslı bir şairin
masına rağmen öğrencileri, onun ileri Gözübüyükzâde’nin ölümüne tarih dü-
görüşlü olması ve meseleleri çözmekteki şürdüğü şu beş beyitlik bir manzume
maharetinde dolayı “Gözübüyükzâde” bulunmaktadır: