Page 405 - Kayseri Ansiklopedisi Cilt 2

[876] 396 / GÖZ KAYSER‹ ANS‹KLOPED‹S‹

Kurretü’l-aynı cihânın hem zemânın sey- Kaynakça: Ahmed Remzi Efendi, Miftahu’l-
yidi Kütüb ve Esmâü’l-Müellifîn, İstanbul, 1928, s.
Nûş edip câm-ı ecelden daldı bahr-ı rah- 152; A. Nazif, Mir’at (Palamutoğlu), s. 44; Bağ-
mete datlı, Hediye, s. 41; Bilmen, Ömer Nasuhi, Bü-
yük Tefsir Tarihi, C. II, Ankara, 1960; s. 561;
Brockelmann, C., GAL Suppl., C. II, Leiden,
Kabr-i yâri eylenir ravza-i Huld-i berîn 1938, s. 939; Bursalı Mehmed Tâhir Bey, Os-
Hûrilerle dâim olsun iş-ü zevk-i ibrete manlı Müellifleri, C. II, Ankara, 2009, s. 8-9;
Gözübüyükzâde İbrâhim Efendi, Risâletün fî
Hakki’l-Besmele (Besmele Risâlesi), Önsöz:
Tuttu mâtem hep vilâyetler ona feryâd H. Z. Ülken, Neşr. A. H. Gözübüyük, Sevinç
edüp, Matbaası, Ankara, 1977; Gözübüyük, İbrahim
Nice tullap bağrını yandırdı nâr-ı firkate Nesimi, “Gözübüyükzâde İbrâhim Efendi”, İs-
lâm Ansiklopedisi, C. 14, TDV Yay., İstanbul,
Gel duâ kıl kabrine şimdengeru ihlâs ile 1996, s. 160-161; Koçer, M Zeki, Kayseri Ule-
Hem şefâat ilticâ kıl gitti erdi devlete ması (Ulema-i Kayseri), Kayseri, 1972, s. 41;
Necâtî, Tefsir-i Necâtî, İstanbul, 1288, s. 3;
Tansel, Fevziye Abdullah, Türk-İslâm Edebiya-
Mevtini târîh di Fehmî âh ile cevher gibi tında Klasik Türkçe Dinî Metinler, C. 1, Anka-
Es-senâ li’llah düştü İbrâhim Efendi ra, 1967, s. 15.
Cennete. MEHMET VURAL

Eserleri: Gözübüyükzâde İbrâhim Efen- GÖZÜBÜYÜKZÂDE SABİT EFENDİ
di’nin Arap dili, nahiv, mantık, felsefe, Osmanlı âlim ve müderrisi (Kayseri, 1814
kelâm, tefsir, fıkıh alanlarında Türkçe ve – Kayseri, ?). Gözübüyükzâde İbrahim
Arapça kaleme aldığı elliden fazla eseri Efendi’nin oğludur. Babasının vefatından
bulunmaktadır. Onun eserlerinde dikkat sonra (1838) Gözübüyükzâde Medresesi
çeken yön, konuların çok kısa ve özlü bir müderrisliğine tayin edildi. Sabit Efendi
şekilde aktarılmasıdır. Gözübüyükzâde 24 yaşında iken Kayseri Müftülüğüne
eserleri Orta Çağ İslâm dünyasının ve getirildi. Ardından 1849 yılında Tarsus
Osmanlı düşüncesinin o günkü durumu- hâkimliğine tayin edildi. Gözübüyükzâde
nu göstermesi açısından da önemlidir. Sabit Efendi, Gümrükçü Osman Paşa’-
nın* 1824 yılında bu aileye verdiği birçok
Eserlerinden bazıları şunlardır hayır ve vakıf kurumunun idare işini de-
Mecmuatü’l-Kavaid (Mecmuatü’r-Re- vam ettirmiştir.
sâil), (Risâle fî Hakkı’l-Besmele): Otuz Kaynakça: Gözübüyükzâde İbrâhim Efendi,
risâleden oluşan bu eseri, Osman Keski- Risâletün fî Hakki’l Besmele (Besmele Risâle-
oğlu tercüme etmiş ve Hilmi Ziya si), Önsöz, H. Z. Ülken, Neşr. A. H. Gözübüyük,
Ülken’in önsözü ile birlikte yayınlanmış- Ankara 1977.
tır. (Bkz. Gözübüyükzâde İbrâhim Efen- MEHMET VURAL
di, Risâle fî Hakkı’l-Besmele (Besmele
Risâlesi), Ankara, 1977); Risâle fî Hak- GÖZÜGEÇGEL, SABİT
kı’l-İstisna; Tahrirat alâ Risâleti’l-İs- Kayseri Milletvekili (Kayseri, 1876 - İz-
tiâre ve Şerhihâ; Şerhu’l-Ferîd; Tefsi- mir, 29 Kasım 1938). Gözübüyükzade-
ru Cüz’in-Nebe; Tercüme-i Süretü’d- ler* ailesine mensuptur. İlk eğitimini Ah-
Duhâ; Tercüme-i Sureü’l-Kadr; Tercü- med Paşa İptidai Mektebinde tamamla-
me-i Sureti’l-Asr; Risâle fî Tahkiki dıktan sonra yedi yıl Gözübüyükzade
İsm-i İşaret; Takrirü’l-İstiare; Risâle Medresesinde öğrenim gördü. Ayrıca
fi’l-Besmele-i Şerif; Risâle Kıyâs Vâhid
el-Ahbariye; Risâle fî Tahkiki’l-Müs- özel dersler aldı. On üç yıl ticaretle meş-
üli’l-Eflatuniyye; Risâle-i Telsiye; Tak- gul oldu. Bir süre Şer’iyye Mahkemesi
rirü’l-İsti’are Dâr-ı Tıbaati’l-Amire; başkâtibi olarak görev yaptı (1908). Kay-
Zubdetü’l-Kav’idi’l-Vaz’iyye; Risâle fî seri mahallî basınında önemli bir yeri
Enva’i’t-Tarif; Risâle fî Kelimeti’t-Tev- olan Erciyes* gazetesinin sorumlu mü-
hid; Risâle fî Kelime La Siyyemâ; Risâ- dürlüğünü üstlendi (1913). Özel Sayman-
Sabit Gözügeçgel le fî Tahkîki’l-İlmi’l-İcmâli. lık memuru oldu (1914). İttihat ve Terakki