Page 479 - Kayseri Ansiklopedisi Cilt 2

[950] 470 / HAC KAYSER‹ ANS‹KLOPED‹S‹

Oysa İhlâs Allah’ı, Tebbet laneti bildirir HACI HALİL EFENDİ
İmtihan heyeti cevabı beğenir. “Hacı To- Osmanlı devlet adamı, âlim (Kayseri/
run Efendi’nin ‘Küçük Hafız’ denen bir Molu, 1656/57-İstanbul, Mart 1754). İlk
öğrencisi varmış o sen olmayasın?” der- tahsilini Kayseri’de yaptı, hafızlığa çalıştı-
ler. “Evet” deyince. “Kayseri Sultani’de ğı için “Hafız Halil” diye meşhur oldu ve
görev yapabilirsin; tayin emrin Kayseri daha sonra İstanbul’a gidip saraya intisap
mutasarrıflığına gönderilecektir.” derler. etti. Hâcegân (ilmiye) sınıfından yetişerek
Burada yıllarca öğrenci yetiştirir. 1872 ta- resmî memuriyete başlayan Halil Efendi
rihinde, Huvand-Gavremzade Mahallesi, önce “Arpa Emini”, 1720 yılında anıldığı
Erzincanlızade Çıkmazı’nda “Müderri- unvanı olan “Matbah Emini” (saray mut-
sinden Küçük Hafız Efendi” kaydı geç- faklarının âmirliği) oldu. Aynı yıl “Lâle
mektedir. Yani oturduğu mahalle ve so- Devri’nin” Padişahı III. Ahmed’in şehza-
kak burasıdır. 1873 tarihinde hacca git- deleri Süleyman, Mehmed, Mustafa ve
miş, dönüşte yine ilim yaymaya devam Bayezid’in sünnet düğünlerini tertip ve
etmiştir. Müftü Abdullah Develioğlu*’nun icra etmek üzere “Sur (sünnet)
babası Osman Ağazade Hacı Mahmud Eminliği”ne de getirilen Halil Efendi bu
Efendi (ö.1928)’de icazet verdiği öğrenci- görevde çok başarılı oldu. Günlerce mey-
lerindendir. danlarda ve denizde devam eden bu me-
Şöhreti Kozanoğlu Ahmed Bey’in de ku- rasim ve eğlenceleri meşhur minyatürcü
lağına varmıştır. Kurşunlu Camii* bitişi- Levnî Surnâme isimli eserinde tasvir et-
ğine kendi adına bir medrese yaptırmış; ti. Bu başarısından dolayı Sadrazam Nev-
ders verme görevini Hacı Hafız Efendi’ye şehirli Damad İbrahim Paşa kendisine
bırakmıştır. Bu medresede 30 yıla yakın hediyelerde bulundu. Bu görevlerine ek
hizmet etmiştir. Bu medresenin son mü- olarak Halil Efendi İstanbul surlarını o-
derrisleri arasında kendi ve oğlu Ahmed narması için “Bina Eminliğine” getirildi
Efendi’nin adı geçmektedir. “Ayaklı Kü- ve bu işte de başarılı oldu. Lâle Devri’nin
tübhane” adını alan “Küçük Hafız Efen- İstanbul erkânı arasında olan Halil Efen-
di’nin vücut yapısının da küçük ve zayıf di büyük bir itibara sahipti. Padişah ve
olduğu belirtilmektedir. Geçim darlığı devlet ricali, Rumelihisarı’ndaki bahçe-
yüzünden bir ara Mekteb-i Rüşdi’nin II. sinde sık sık misafir olurdu. Ancak
muallimlik görevini almış; ancak Kur- 1730’da vukua gelen Patrona Halil İsyanı
şunlu, Hunat* gibi camilerde ders verme ile Lâle Devri son buldu. III. Ahmet taht-
görevini aksatmamıştır. tan indirildi ve Sadrazam Nevşehirli Da-
1889 Ramazan ayında, Şeyh İbrahim mad İbrahim Paşa birçok devlet ricali ile
Tennûrî Camii*’nde vaaz vermektedir, birlikte idam edildi. Hacı Halil Efendi bu
Kadir Gecesi duasını yapması beklenir- hengâmede ulemadan olması sebebi ile
ken hastalanır ve bir gün sonra vefat eder. canını kurtarabildi. İsyan üzerine vazife-
Ölümüne Ahmed Remzi Dede tarafın- sinden alındığı için Kayseri’ye döndüyse
dan tarih düşürülmüş, şiirler baş ve aya- de 1746’da tekrar İstanbul’a gidip önce
kucu taşlarına yazılmıştır. Mezar taşında- “Arpa Emini”, 1748’de “Defter Emini”,
ki yazı, kaynaklarda geçen şiirlerden bi- 1752’de de “Cizye Muhasebecisi” oldu.
raz farklıdır. Mezarı, Ahmed Nazîf Efen- Eriştiği maddî imkânlar sebebi ile resmî
di’nin “Âlimler Bahçesi” dediği, Hunat görevleri yanında hayır işlerine de girişen
Camii’nin batı kapısıyla Hunat Hatun Hacı Halil Efendi, İstanbul’da evinin bu-
Türbesi arasındadır. lunduğu Haliç’in Fatih yakasındaki Hay-
Kaynakça: A. Nazif, Meşâhir (Diriöz’ler), s. dar semti ile Üsküdar’da, bazı çeşmeleri
104, 105; Koçer, Ulemâ, s. 46–47; Güven, Kay- ve mescidleri imar ve tamir ettirdi.
seri’de Mecmualar, s. LXI; Develioğlu, Bİ, s. Haydar’da Âşık Paşa Mescidi’nin alt tara-
401; Cömert, 19.Y.Kayseri, s. 244; Çuhadar,
Mustafa, Şiirlerle Hikmet Pınarları, Kayseri fındaki köşesinde, Üsküdar’da Selamsız
2003, s. 44. Caddesi Toygar Hamza Camii’nin altın-
MUSTAFA IŞIK daki Durbali Mescidi civarında Hayrettin