Page 67 - Kayseri Ansiklopedisi Cilt 2

[538] 58 / DÜĞ KAYSER‹ ANS‹KLOPED‹S‹

posuna, yürüşüne bakmaktır. Kız odaya yarak yeni akrabalarının ellerini öper.
girip el öper, su verir. Arkasını dönme- Gelinden küçük kayınbirader ve görüm-
den geri çekilir, bekler. Görücüler, bu es- celerin de eteği öpülecektir. Bu hareket,
nada, tepeden tırnağa kızı süzerler. Kızı erkeğin ailesine saygılı olmanın ilk gös-
eğer beğenmezlerse bir bardak suyla yeti- tergeleridir. Her eli öpülen, geline bir
nilir, beğenirlerse diğer kadınlar da ince- şeyler takar. Büyük kahvede oğlan evin-
lemeyi derinleştirmek için su isterler. Su den birisi bardak, fincan, kaşık ve saire
içildikten sonra evden ayrılırlar. Görücü- alıp cebine koyar ve damada götürür. Bu-
lere sudan başka herhangi bir ikramda na ‘ağız tadı’ denir. Damat ağız tadını ge-
bulunulmaz. tirene bahşiş verir. Kız tarafı ise bu olayı
Kız uygun bulunursa, oğlan tarafından engellemek için önleyici tedbirler alırlar,
yaşlı bir akraba kadın, kız annesine kızla- şüphelendiklerinin üstünü ararlar.
rını beğendiklerini söyleyerek araştırma Ertesi gün kız, kendi akrabalarına ‘dünür
yapmaları için gerekli bilgileri verir. Kız gezmesine’ götürülür. Burada, kıza veri-
tarafı da damat adayını ve aileyi çevreden len giysiler, takılar gösterilir. Düğünden
soruşturur. Bu dönemde de kadınlar ara- bir süre önce de ‘düzen görmeye’ gidilir.
sında görüşme sürer. Ancak, kız konuk- Bu, oğlan tarafının kıza yaptıracağı elbi-
lara görünmez. İlk sözün erkek tarafın- seler demektir. Bu elbiseler; yazlık, kışlık
dan gelmesi beklenir. Görücüler, entari, manto, rop, kostüm vs.dir. Bun-
“N’oldu, dünürümüzü salalım mı?” diye- dan sonra da yakınlara çeyiz, kına ve dü-
rek kararı öğrenmek ister. Olumsuz du- ğün günleri duyurulur.
rumlarda kızımız küçük denir. Talep uy- Düğün, kalın (Eski Türklerde kız kaçıran
gun bulunur ve olumlu yanıt verilirse dü- boy'un cezadan kurtulmak için kız tarafı-
nürlük için gün belirlenir. na verdiği mal. Eski Türklerde, evlenme,
Söz kesmeye, yakın erkek akrabalar gi- kız kaçırma ve yağma etme yolu ile olu-
der. Yaşlı erkeklerden biri, babasından yordu. Evlenmenin barış içerisinde yapıl-
kızı ister. Bu görüşme neticesinde kız ba- ması kalın ödemekle gerçekleşiyordu)
basının olumlu yanıtı alınarak sadece bir göndermekle başlar. Kalın, düğün ola-
kahve içilip söz kesilir, nişan ve şerbet yında her iki tarafta eş zamanlı cereyan
günleri belirlenir. İlk aşamadaki bu te- eden törenleri içerir. Kalın, gelin olacak
maslar, iki aile ve o ailelerin yakınları ta-
rafından bilinen bir gelişmedir. Asıl kah- kıza ve yakınlarına erkeğin verdiği para
ve içme olayı, yani ‘büyük kahve’ bu aşa- ve armağan olarak tanımlanır. Kalın ola-
madan sonradır. rak gidecek hediyeler nakışla işlenmiş
Büyük kahveye, iki ailenin eş-dost, konu- çok güzel bohça ve şaselere konur. Kah-
komşu bütün tanıdıkları davet edilir. İ- valtıdan sonra aile ileri gelenleri ve yakın
mam da bu ikinci görüşmeye çağrılır. Kız komşular kalının hazırlandığı odada top-
evinde cereyan eden bu olay, mutlaka ge- lanırlar. Hoca efendi dua eder ve eşya kız
ce gerçekleşir. Oğlan evi, kız evine önce- evine götürülür. Kız evinde kalın olarak
den veya beraberlerinde kahve, şeker ve gönderilen eşyalar birer birer açılarak
konuklara sunulmak üzere hazırlanmış gösterilir. Öğleden sonra hanımlar topla-
ikramlar götürür. Oğlan tarafında söz bi- nır, çeyize bakılır ve eğlenilir.
XIX. asır sonlarında gelin ve Gelin salı günü hamama götürülür. Ha-
damat kıyafetleri len tecrübeli bir büyük, kızın babasından
(S. Cıngıllıoğlu koleksiyonu) ya da diğer yaşça büyük aile ferdinden kı- mamın adı bir kâğıda yazılıp sabuna ya-
zı ister. Bu olaydan sonra, kız babasının pıştırılarak davetlilere gönderilir. Bu da-
ya da yakınının “kahveyi getirin” emriyle ğıtımı ‘okuyucu’ adı verilen kadınlar ya-
teklif kabul edilmiş ve kız verilmiş olur. İ- par. Bunun karşılığında okuyucuya, para,
mam tarafından dua edilir. Kahveden sucuk, yağ, pekmez, pirinç, bulgur gibi ö-
sonra konuklara limonata, şerbet, kura- teberi verilir. Bu hamamlar, Kadı Hama-
biye gibi ikramlarda bulunulur. Nişan- mı, Hunat Hamamı ya da Selâtin Hama-
lanma merasimi (şerbet içme), kadınlar- mı’dır. Gelemeyecek olanlar sabunu al-
ca ayrıca yapılır. Kız, kaynanadan başla- mazlar. Çünkü sabunu alıp da gelmemek