Page 112 - kayseride_ticaret_ve_sanayi

Kadir Dayıoğlu
Şirket başlangıçta münhasıran ticaretle uğraşmış ve çok kâr etmiş. Mütareke döne-
minde ve Kurtuluş Savaşı’ndan sonra, kaybettiği yarı sermayesini telafi etmek üzere
münhasıran faizcilikle uğraşmış ve kısa zamanda sermayesini 80 bin TL’ye yükseltmiş.
14 Ocak 1933 tarihli genel kurul toplantısında da şirketin adı Kayseri Milli İktisat Bankası
T.A.Ş olarak değiştirilmiş.
Şirketin kuruluş sermayesi tamamen ödenmiş 46 bin (altın) “OL”’dir (Osmanlı Lirası).
Şirketin ticaretten elde ettiği 24 bin (altın) “OL” temettü hissedarlara dağıtılmamış ve
sermayenin 70 bin “OL”’ye yükseltilmesi kararlaştırılmış.

1929 yılında idare meclisi idare ve sermaye cihetinden pek sönük olan şirketin nakd-i
hazırı ile Türkiye İş Bankası’na devri kararı almış. Ancak, idare meclisinin bu teklifi 22
Nisan 1929 hissedarları genel kurulunda kabul edilmemiş.
1936 yılında Bankalar Kanunu’nun yürürlüğe girmesi üzerine, Banka’nın devamına
imkân olmadığı, masraflı olduğu gerekçesi ile 3 Kasım 1936 tarihli hissedarlar genel
kurulunda, bankanın feshine karar verilmiş.” (Yurt Ansiklopedisi. Ökçün, 1975)

Meclis-i Umumiyy-i Köy İktisat Bankası
“1916 (1332) yılında Kayseri mutasarrıfı Zekâi Bey’in teşebbüsü ile Meclis-i Umumiyy-i
Köy İktisat Bankası adı altında malî bir müessesenin kurulması kararlaştırılmış. Bu
karara göre, ‘köylülerden beher çift başına altışar şinik yani bir buçuk İstanbul kiyyesi
veya otuz okka buğday veya bunun iki misli arpa veya çavdar alınacak ve karşılığında
bir hisse senedi verilecek’. İki bin beş yüz çiftçinin dört yılda dörder hisseden on bin
hisseye malik olması öngörülmüş. Böylece, bankanın kuruluş sermayesi olan 10 bin
Osmanlı Lirası tamamen ödenmiş olacak.
Bu teşebbüs sonunda 7 bin liralık zahire toplanmış. 1917 yılında zahire fiyatlarının
%500 artması üzerine sermayenin 50 bin Osmanlı Lirası’na çıkartılması kararlaştırılmış.
Toplanan zahire kredi ile memurlara ve cihet-i zabıtaya satılmıştır. Bu paralardan bir
kısmının 1922 yılında dahi tahsil edilemediği anlaşılmakta.
Osmanlı Hükümeti özellikle 1918’den sonra anonim şirketlerin ilişkin mevzuat
hükümlerine riayet edilmediği, yani sermayenin tamamının kurucular tarafından
taahhüt ve %10’unun tediye edilmediği gerekçesiyle bankanın resmen ve hukuken
kurulmadığını ileri sürmüş ve köylülerden zahire toplanmasını yasaklamış. Kuruluş
işlemleri 1920 yılının ilk aylarında tamamlanabilmiş ve banka adını da değiştirerek
Kayseri Çiftçiler Bankası O.A.Ş adı altında 2 Mart 1920 tarihinde (1336) kesin olarak
kurulmuş. Kurucularının adları şöyle:

112