Page 191 - Kayseri Ansiklopedisi Cilt 3

[1142] 182 / HIZ KAYSER‹ ANS‹KLOPED‹S‹

pının önünde bir merdiven olduğu zemin
yüksekliğinden anlaşılmaktadır. Köşke,
giriş mermer taç kapı kaplama yapım tek-
niğinde inşa edilmiş ana duvarlardan dışa-
rıya taşırılarak anıtsal bir görünüm kazan-
dırılmıştır. Taç kapı üzerinde birbiri içine
geçmiş geometrik geçmeler ve aynı şekil-
de geometrik bordürler dikkat çeker. Taç
kapının yan yüzlerinde karşılıklı olarak
yerleştirilmiş iki mihrabiye bulunmakta-
dır. Köşk, girişten sonra iç sofa şeklinde
bir avlu ve bu avluya yönelen küçük oda-
lardan oluşan bir plana sahiptir. “L” şek-
linde bir avlunun üzeri taç kapının arka-
sındaki bölümde çapraz tonozla, geri ka-
Hızır İlyas Köşkü taç kapı (Özbek-Arslan, KTKVE) lan bölümler ise yarım dairevi tonozla ör-
tülüdür. Taç kapının doğusunda kare
Kayseri’ye kuzeyden ulaşan kervan yolu planlı küçük bir mescit yer alır. Girişin
üzerindeki köşk, pek çok seyyah tarafın- batısında ise, üzeri yuvarlak tonozla örtülü
dan ziyaret edilmiştir. Bunlar içinde birbirlerine bitişik aynı ölçüde iki oda sı-
Barth, köşkün planını kabaca çizerek ya- ralanır. Bu odaların karşısında da, avluya
yınlamıştır. Köşkün, neden şehrin dışın- açılan yarım dairevi kemerli bir mutfak
da yapılmış olduğu açıklık kazanmamış- vardır.
tır. Bazı araştırmacılar, (yapının konumu- Hızır İlyas Köşkü’nün inşa tarihi kesin
nun yüksek olması) Kayseri evkaf defteri olarak belli değildir. Yapının ismi ile ilgi-
kayıtlarını dikkate alarak, köşkün, Çifte li olarak da bir saptama yapılmamıştır.
Medrese*’nin göğüs hastalıklarıyla ilgili Günümüze ulaşmayan kitabesine göre
bir tür sanatoryumu olarak kullanılmış köşk 1241 yılında inşa edilmiştir.
olabileceğini ileri sürmüştür. Tümülüsün Kaynakça: A. Nazif, Mir’ât (Palamutoğlu); R.
en tepe noktasında bulunan köşke ulaşı- Arık, Kubad Abad Selçuklu Saray ve Çinileri,
mı sağlamak üzere kıvrımlı taş döşeli bir Ankara 2000; H. Barth’s, Reise Von Trapezunt
yol inşa edilmiştir. Tümülüsün eteklerine Durch Die Nördliche Halfte Klein, Asiens
kadar gelen bu yolun ulaştığı yerde küçük Nach Scutari Im Herbst 1858, Gotha 1860;
Hızır İlyas (Şeyh İmadeddin) bir su kuyusu bulunur. Köşkün su ihtiya- Yasemin Demircan, Tahrir ve Evkaf
Türbesi planı (çizim: M. Akok) Defterleri’ne Göre Kayseri Vakıfları, Kayseri
cı muhtemelen bu kuyudan sağlanıyordu. 1992; H. Edhem, Kayseri (Göde); O. Eravşar,
Tümülüsün tepe noktasında bulunan “Kayseri’deki Selçuklu Köşk ve Sarayları”,
köşke ulaşımın zikzaklı bir yol ile sağlan- Sanatsal Mozaik Dergisi, İstanbul 2000;
ması olasıdır. Erkiletlioğlu, KT; Albert Gabriel, Monumental
Hızır İlyas Köşkü düzgün yontma taştan, Turcs d Anatolia, C I, Paris 1931; Albert Gabriel,
Kayseri Türk Anıtları, (çev. Akif Tütenk),
kalın duvarlı olarak yapılmıştır. Köşk Ankara 1954; Kemaleddin Karameh-
uzaktan bakılınca Ortaçağ Avrupası’nda medağazade, Erciyes Kayserisi ve Tarihine
görülen küçük Donjon şatolarını anımsa- Bir Bakış, Kayseri 1994; Çakmakoğlu Kuru,
tır. Küçük bir köşk için oldukça gösterişli Kayseri Mimarisi; A.D. Mordtman, Anatolien,
olan taç kapısıyla, Hızır İlyas Köşkü âdeta Skizzen und Reiseberichte aus Kleinasien
1850-59, Hannover 1925; Özdoğan, K.Tarihi;
kente hâkim bir yapıya sahiptir. Yapının Yeğen, KTE.
köşelerindeki payandaların sağlam görü- OSMAN ERAVŞAR
nüşü, köşkün küçük bir şato şeklinde ta-
nımlanmasına neden olmuştur. Köşkün HIZIR İLYAS (ŞEYH İMADEDDİN)
Hızır İlyas (Şeyh İmadeddin) duvarları ön cephelerde yuvarlak, yanlar- TÜRBESİ
Türbesi mihrab da ve arkada köşeli kulelerle desteklen- Türbe, Yukarı Develi’de şehrin güneydo-
(çizim: Ö. Bakırer) miştir. Köşkün güney cephesinde taç ka- ğusunda yer alan tepe üzerinde bulun-