Page 193 - Kayseri Ansiklopedisi Cilt 3

[1144] 184 / HIZ KAYSER‹ ANS‹KLOPED‹S‹

bordürden sonra 0,6 m genişliğinde üze- üzerinde yer alan süslemeler birbirlerine
ri balıksırtı şeklinde bezenmiş bir kaval oldukça benzemektedir.
silme bulunmaktadır. Mezar taşında şu sözler yazılıdır:
Sivri kemerli mihrap nişinin köşelikleri- Bu mezar, H 649 (M 1252) yılı şevval
nin üzeri, palmet ve sivri uçlu yapraklar- ayının on beşinde çarşamba günü öl-
dan oluşan, ortada düğümlenen alçak müş olan Allah’ın rahmetine muhtaç
kabartma şeklinde yapılmış bezemelerle merhum, mutlu, Harezmli Mahmut oğ-
süslenmiştir. Kavsara kemeri üzerinde lu Seyyid İmadeddin Muhammed’e ait-
palmetli kıvrımdal kuşağı yer almaktadır. tir.
Mihrabın kavsara kısmı dört mukarnas Sandukanın mezar kitabesini okuyup ya-
sırasından oluşmakta ve mukarnaslar ü- yınlayan Kerim Türkmen*, mezar taşın-
zerinde alçak kabartma şeklinde bitkisel dan yola çıkarak bu sandukanın aslında
süslemeler yer almaktadır. Kavsaranın türbenin içerisinde yer aldığını, fakat
batı köşesinde, ikinci mukarnas sırasında sonradan yapılan tadilatlar sırasında dı-
sonradan ilave edilmiş olan beyaz mer- şarıya alındığını belirtmektedir. Bundan
mer bir taş bulunmaktadır. Bu taşın üzeri dolayı türbenin Harezmli Seyyid İma-
yazılı olsa da yazılar okunamamaktadır. deddin Türbesi olarak adlandırılması ge-
Mukarnaslı kavsaranın altında mihrap rektiğini söylemektedir. Osmanlı döne-
nişini dolaşan ve Allah’ın isim ve sıfatla- minde hazırlanan Ankara Vilayeti Salna-
rından oluşan bir yazı kuşağı yer almak- melerinde, Develi kazasından bahsedilir-
tadır. Mihrap nişi 1,24 m yükseklikte, ken kazada, Seyyid Şerif ve Şeyh
0,82 m genişlikte ve 0,40 m derinliğinde İmadeddin’e ait türbelerin bulunduğu
beş köşe planlıdır. Tamamen kesme taş- belirtilmektedir. Salnamelerde geçen bu
tan yapılmış olan Hızır İlyas Türbesi, taç bilgi, Kerim Türkmen’in saptamasının
kapı ve mihrap üzerindeki süslemeleriyle doğru olduğunu göstermektedir. Sandu-
oldukça önem taşıyan bir yapıdır. Süsle- kanın XX. yüzyıl başlarına kadar yapının
meler genellikle palmet ve rumilerin de- içerisinde yer aldığı, muhtemelen XX.
ğişik birleşimler oluşturacak şekilde yer- yüzyıl başlarında yapılan bir tadilat esna-
leştirilmesiyle meydana getirilmiştir. Taç sında da dışarı alındığı ve buranın mescit
kapıda yer alan bitkisel ve geometrik be- olarak kullanıldığı düşünülmektedir. Fa-
zemeler yüksek kabartma tekniğinde kat yukarıda bahsettiğimiz ve türbenin
yapılmışken,mihrap üzerindeki süsleme- kuzeybatısında, türbeden yaklaşık on beş
ler alçak kabartma şeklinde tasarlanmış- metre uzakta bulunan Harezmli Mahmut
tır. Yapının içerisinde sanduka bulunma- oğlu Seyyid İmadeddin Muhammed’e ait
ması, yapının işlevi hakkında tartışmala- mezar taşının H 649 (M 1252) tarihli ol-
ra neden olmuştur. Tahsin Özgüç* ve masına ve salnamelerde Develi’de Şeyh
Mahmut Akok bu yapının bir makam İmadeddin Türbesi’nin bulunduğundan
türbesi olduğunu veya türbede yatması bahsedilmesine dayanarak, türbenin me-
gereken kişinin, dışarıdaki mezarlıkta zar taşı üzerinde yer alan en erken “1252”
yatmasından dolayı, türbenin mescit ola- tarihte yapılmış olması kuvvetle muhte-
rak kullanıldığını söylemektedir. Mustafa meldir.
Işık*, yapının taç kapısında ve mihrabın- Kaynakça: Tahsin Özgüç-Mahmut Akok,
da bulunan ayetlerden yola çıkarak, bu “Develi Abideleri”, Belleten, C XIX., 1955, s.
383; Ömür Bakırer, Onüç ve Ondördüncü
yapının itikâfa çekilmek için yapılmış bir Yüzyıllarda Anadolu Mihrapları, Ankara
mescit olduğunu belirtmektedir. Ancak 1976; Kerim Türkmen, “Develi’deki Selçuklu
türbenin kuzeybatısındaki arazi üzerinde Dönemi Kitabeleri”, Sanatsal Mozaik Dergisi,
yer alan ve türbeden yaklaşık 15 m uzakta İstanbul 2000, s. 69; Kerim Türkmen , “Develi
olan 1,76x0,31 m ölçülerinde Harezmli Tarihine Işık Tutacak Kitabeler”, Develi, s. 222;
Mustafa Işık, Kayseri’de Mimari Eserlerde
Mahmut oğlu Seyyid İmadeddin Mu- Geçen Ayet ve Hadisler, Ankara 2003, s.
hammed’e ait sanduka üzerinde yer alan 45-48, 110-111.
süslemelerle türbe taç kapısı ve mihrabı SULTAN MURAT TOPÇU