Page 279 - Kayseri Ansiklopedisi Cilt 3

[1230] 270 / İLB KAYSER‹ ANS‹KLOPED‹S‹

bul 1944; Mahmut Işık, Afşarlar/Tarihi- hayatından uzaklaştırmış olmasıyla bilin-
Yetiştirdiği Şahıslar-Folkloru, Kardeş Matba- mektedir. Bu dönemde, Anadolu’daki
ası, Ankara 1963, s. 133-141; Erkan Kâmil [Emir sosyal, iktisadi ve siyasi olayların yoğun-
Kalkan]; “Halk Edebiyatımızda İlbeylioğlu laştığı bir sırada Moğollar Anadolu’ya
(İlbeylioğlu-Elbaloğlu)”, Erciyes, S 28 (Ekim
1980), s. 1-4; Mehmet Bayrak, Eşkıyalık ve Eş- girmişlerdir.
kıya Türküleri (İnceleme-Antoloji), Yorum Türk tarihinde sadece kaybedilmiş bir
Yayınları, Ankara 1985, s. 372-375; Pertev Naili savaş olmaktan ziyade yüz kızartıcı ve
Boratav, Halk Hikâyeleri ve Halk Hikâyeciliği, Anadolu’nun en ağır şartlar altında Mo-
Adam Yayınları, İstanbul 1988, s. 135, 160; Ali ğol hâkimiyetine girişini hazırlaması ba-
Berat Alptekin, Halk Hikâyelerinin Motif Yapı-
sı, Akçağ Yayınları, Ankara 1997, s. 261; Wolf- kımından önemli olan Kösedağ Savaşı
ram Eberhard, Güneydoğu Anadolu’dan Âşık (1243) ile Kayseri şehri de Moğolların iş-
Hikâyeleri, (çev. Müfide Kocaoğlan, Van Der galine girmekle kalmamış, ciddi bir şekil-
Hoeven), Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara de yağma ve tahribata maruz kalmıştır.
2002, s. 19-41; Erhan Çapraz, Fahri Bilge Def- Kösedağ Savaşı öncesinde, Selçuklu
terleri Işığında Kayseri ve Yöresi Halk Şair- Devleti Erzurum şehrinin tahribatıyla
leri, Laçin Yayınları, Kayseri 2008, s. 92, 229,
302. Anadolu’nun işgal kapısı açıldığı düşün-
ERHAN ÇAPRAZ cesiyle başta Eyyubiler gibi dost, müttefik
ve Selçuklu Devleti’ne tabi siyasi teşek-
İLHANLILAR DÖNEMİ külleri, Moğolların Kayseri kuşatmasın-
İlhanlı Devleti, Moğolların Önasya’daki dan önce yardıma çağırmıştı. Bunlar
temsilcisi olarak kabul edilir. Zira bu arasında vardı. Çukurova’daki Ermeni
devletin idari, mali, askerî ve hukuki mü- kralı Hetum’da vardı. Ancak, tarihî devir-
esseseleri kuruluşundan itibaren yaklaşık lerde dönemin güç merkezlerine bağlı
olarak elli yıl boyunca Karakurum’un olarak varlığını sürdürmüş olan Ermeni-
modeli oldu. Zamana ve zemine bağlı ler, ortaya çıkan yeni güçlere yakın olup,
olarak meydana gelmiş olan değişimler- eski dost ve efendilerine ihanet etmeleri
den sonra İlhanlı sistemi kuruldu. İlhanlı ve arkadan vurmaları ile bilinmektedir.
Devleti’nin kurucusu olan Hülagü, Ermeni kralı Hetum 3.000 kişilik bir
Mengü’nün oğlu ve dolayısıyla da Cengiz kuvvetle Kayseri savunmasına katılmak
Han’ın torunudur. için yola çıkmışsa da, Moğollar şehri ku-
Selçuklu Sultanı Alâeddin Keykubâd*, şattıktan sonra gelmişler ve savaş alanını,
Anadolu ve dolayısıyla Kayseri’nin Mo- savaşa katılmadan gece yarısı terk etmiş-
ğol hâkimiyetine girişini, Ögedey lerdir. Moğol kuvvetleri, Kösedağ bozgu-
Kağan’ın elçisi Şemseddin Ömer ve iki nunu takiben Sivas önlerine geldi. Şehir
Moğol’un Kayseri’ye geldiği sırada Alâiye kadısı Kırşehirli Necmeddin’in Baycu
şehrindeyken öğrendi. Bu süreç, Ögedey Noyan*’a ziyareti sonunda da, Necmed-
Kağan’ın “İl” yani bağımlı devlet olma din’in kurtuluş akçası ödemeyi kabullen-
teklifini Moğol belasına bulaşmamak mesinden dolayı şehir sadece yağma e-
için kabul etmesiyle başlamıştı (1232). dildi, tahribat ve katliam yapılmadı. Mo-
Sultan Alaaddin’in, Anadolu coğrafyası ğollar, Sivas’tan sonra geldikleri Kayse-
tarihinin en huzurlu dönemini yaşamış ri’de ciddi bir mukavemetle karşılaştılar.
olduğu bir dönemde bu teklifi kabul et- Şehrin savunmasını, sayısını kesin olarak
mesi, Selçuklu sultanının ileri görüşü ve bilemediğimiz Selçuklu askerleri yanında
akılcı politikası ile izah edilebilir. şehir halkı ve teşkilâtlı konumdaki Ahiler
Sultan Alâeddin’in şaibeli bir şekilde ölü- yapmıştır. Şehri savunan birliklerin ba-
münden sonra tahta geçmiş olan Sultan şında bulunan Samsameddin Kaymaz* ve
II. Gıyaseddin Keyhüsrev Dönemi, he- Topal Fahreddin Ayaz*, Kösedağ bozgu-
men her bakımdan Türkiye Selçukluları nundan sonra Kayseri’ye gelerek şehir
tarihinin en sıkıntılı ve problemli dönemi surlarını tahkim etmek suretiyle savun-
olarak bilinmektedir. Zira yeni sultan a- maya hazır hâle getirdiler.
kıl, bilim ve tecrübe sahibi kişileri devlet Moğol kuvvetleri ilk olarak sur dışındaki