Page 282 - Kayseri Ansiklopedisi Cilt 3

KAYSER‹ ANS‹KLOPED‹S‹ İLH / 273 [1233]

cılığıyla onun Türkiye’de kalmasını talep merkezli yeni yönetim ve onun başında
etmişse de, Sultan kendisine verilmiş bulunan Demirtaş Dönemi’nde, Kayseri
olan sözler yerine getirilmediği için, on ve Kayseri halkının Moğollar döneminde
beş gün sonra geldiği yoldan tekrar ülke- uğramış olduğu haksızlıklar, yağma ve
sine dönmüştür. Bu sırada İlhanlı hü- katliamlar son bulmuştur. Kayseri’de
kümdarı Abaka büyük bir ordunun ba- “Bilad-ı Rum” denilen ve Anadolu’nun
şında doğrudan Elbistan’a varmış ve sa- büyük bir bölümünü yöneten Demirtaş,
vaş alanında yapmış olduğu incelemeden dönemin şair ve yazarlarının övgüsüne
sonra Selçuklu devlet adamları gibi ku- mazhar olmuş ve Demirtaş için “Adil İlhanlı Dönemi Gazan
mandanların da bu savaşta Memluk tara- Padışah” lakabı kullanılmıştır. Mahmud’un parası ön yüzü
(M. Çayırdağ)
fını tuttukları kanaatine varmıştır. İlhanlı Devleti, Ebu Said Dönemi’nde iç
Abaka Kayseri’deki askerlerini, yağma ve ve dış politikadaki yanlış uygulamalardan
katliam yapmaları için serbest bırakmış- dolayı hızla dağılma sürecine girmiştir.
tır. Bu durum karşısında Kayseri şehrinin Bu dönemde, Anadolu genel valisi De-
kadı, âlim ve büyükleri, Abaka’nın huzu- mirtaş 1322 yılında Kayseri merkezli ola-
runa çıkıp halkın suçsuz olduğunu anlat- rak bağımsızlığını ilân etmiş, adına hutbe
maya çalışmışlardır. Bu tür davranışlar okutmuş ve sikke bastırmıştır. İlhanlı
Abaka’yı toplu bir katliam düşüncesin- Devleti’nin kargaşa döneminde Anado-
den caydırmış olsa bile, bu sırada Kayse- lu’daki Moğol baskı ve zulmü de böylece
ri’de çok sayıda insan (Kadı Celaleddin büyük ölçüde ortadan kalkmış oldu. De-
Habib, Fahreddin Göçbeği, Nureddin mirtaş, babası ve Çoban ailesinin başına İlhanlı Dönemi Gazan
Karaca ve Zahireddin Hûd vd.) hayatını gelen felaketten sonra İlhanlı Devleti’ne Mahmud’un parası arka yüzü
kaybetti. tekrar isyan etmişse de, kendisini fazla (M. Çayırdağ)
İlhanlılar Dönemi’nde Kayseri şehrinin şanslı görmediği için aile ve yakınlarıyla
konumu hakkında fazla bilgimiz yoktur. birlikte Mısır’a gitmiştir (1327). Kayse-
Sadece, İlhanlılar Anadolu’nun yöneti- ri’den ayrılmadan önce Uygur Türk’ü
mini artık “Anadolu Genel Valiliği” adıy- olan Alâeddin Eratna Bey*’i de Anadolu
la ayrı bir yönetim adı altında topladılar. genel valisi olarak yerine bırakmıştır. İl-
İlk olarak da şehzade Keyhatu bu göreve hanlı Devleti’nin dağılması ve iç çekiş-
getirildi. Keyhatu’dan sonra Anadolu ge- meler sürecinde Kayseri Alâeddin Erat-
nel valiliği görevine İrincin Noyan getiril- na Bey’in adil yönetiminde daha huzurlu
miştir. İrincin İlhanlı hükümdarı bir yönetime kavuşmuştur.
Olcaytu’ya olan yakınlığını da kullanmak Kaynakça: Kerimüddin Mahmud Aksarâyî,
suretiyle, zalim ve gaddar bir yönetim Musâmeretü’l-Ahbar, (çev. Mürsel Öztürk),
uyguladı. Bu tutum, halkın ve özellikle TTK, Ankara 2000; Abu’l-Farac, Abû’l Farac
de Türkmen Beylerinin isyanına sebep Tarihi, (İngilizce çev. W. Budge), Londra 1932,
oldu. İrincin Noyan’ın yönetimi, Sultani- (Türkçe çev. Ömer Rıza Doğrul), C I-II, Ankara
1945-1950; W. Barthold, “İlhanlılar Devrinde
ye şehrindeki Sultan Ebu Said’i de rahat- Mali Vaziyet”, T.H.İ.T.M., C I, İstanbul 1931, s.
sız etmiş olmalı ki, Beylerbeyi Emir Ço- 135-159; Mansûrî Baybars, Baybars Tarihi,
ban İrincin üzerine yürümüş. 1314 yılında (Türkçe çev. M.Ş. Yaltkaya), İstanbul 1941;
Erzincan ile Sivas arasındaki Karanbük Cüveynî, Tarih-i Cihangüşa, (nşr. Mirza Mu-
mevkiinde yapılan savaşı da İrincin kay- hammed Kazvinî), C I-III, 1912-1937, (Türkçe
betmiş ve Anadolu genel valiliği görevi çev. Mürsel Öztürk), Tarih-i Cihangüşa, C I-II-
III, Ankara 1988; İbn Bîbî, el-Evamir; Reşidüd-
sona ermiştir. din, Camiü’t-tevârih, (nşr. Quatremere, Histoi-
Anadolu genel valiliği görevine, o sırada re des Mongols de la Perse), Paris 1836; Nejat
henüz 16-17 yaşlarında olan Emir Kaymaz, Pervane Mu’inü’ddin Süleyman, An-
Çoban’ın oğlu Demirtaş* getirilmiş ve kara 1970; B. Spuler, İran Moğolları, (Türkçe
valiliğin merkezini de Kayseri’ye taşımış- çev. Cemal Köprülü), Ankara 1957; Faruk Sü-
mer, “Anadolu’da Moğollar, Selçuklu Araştır-
tır. Böylece Kayseri şehri, İlhanlı Devle- maları Dergisi, C I, (1970), s. 1-147; Z. Velidi
ti’nin son dönemlerinde Anadolu genel Togan, Umumi Türk Tarihine Giriş, İstanbul
valiliğinin merkezi olmuştur. Kayseri 1946; Turan, SZT; İ. Hakkı Uzunçarşılı, “Emir