Page 287 - Kayseri Ansiklopedisi Cilt 3

[1238] 278 / İMA KAYSER‹ ANS‹KLOPED‹S‹

lar, orta hole bakan oda pencereleri, yıl- kapıyla ahıra bağlanır, iki yatay pencerey-
dız pencereleri ve kapı çerçeveleri yiv ve le de batısında bulunan bahçeye açılırdı.
oymalarla vurgulanmış; gri, mavi pastel Aşkananın kuzey duvarında kemerli, bü-
renklerle boyanmış; iç pencereler deko- yük bir ocak; ocağın hemen yanında evin
ratif demirlerle donatılmıştı. Merkezî hol, kuyusu; onun da yanında tek kanatlı ağır
geniş boyutları, bol ışıkla yıkanan heykel- bir merdiven kapısı ve onun önünde, üst
si elemanları ve renkli yüzeyleriyle hoş ve kattaki salona çıkan dik bir merdiven yer
etkileyici bir mekândı. alırdı. Aşkananın taş kaplı döşemesinde
Evdeki üçüncü hol, simetrik olarak bod- bulaşık suyunun gideceği bir çağ, doğu
ruma inen ve dama çıkan birer çift mer- duvarında gömme bir dolap vardı; ayrıca
diveni barındırmaktaydı. Dama çıkan güney tarafına, kuru kayısı, üzüm, erik,
merdivenlerin altlarında birer tuvalet ve şeker, pirinç, ceviz, badem, baklagil vb.
odun-kömür depoları bulunmaktaydı. yiyeceklerin saklandığı “göz-göz” adı ve-
Bu merdivenlerin üçüncü basamakları- rilen ayaklı, üstten doldurulan, yatay, bü-
nın yanlarına, duvarlara oyulu küçük bi- yük dolaplar yerleştirilmişti. Bu mekânın
rer apsit yapılmıştı. Güneydeki apsitin mutfak olarak kullanımı 1940’lı yıllardan
tepesine büyücek bir makara yerleştiril- sonra pek tercih edilmemiş; sadece geniş
miş; altındaki kapaktan, alt kattaki aşka- mekân gerektiren geleneksel yemek, tatlı
nanın (mutfağın) kuyusuna ulaşılmış; ge- ve sütlü yapımı için kullanılmıştı. Eve o-
reğinde buradaki makara yardımıyla ku- tomobilin geldiği 1946 yılına kadar, ahır-
yudan su çekilmiştir. da faytona koşulan atlar; 1959 yılına ka-
Evin hizmet holünden, iki kanatlı bir ka- dar da bir veya iki inek beslenmiş; fayto-
pıyla evin batısında bulunan bir terasa nu süren arabacılar ahır girişinin iki ya-
çıkılırdı. Bu teras, güney ve batısında bu- nında bulunan “tahtalı” adı verilen me-
lunan bahçeden taş ayaklarla yükseltil- kânlarda yatmışlardır.
miş, üstü çinko kaplı hafif bir çatıyla ör- Alt katın “zerzembi” olarak adlandırılan
tülmüştü. Terasın kuzey yanında, muhte- kuzey bölümü, depo olarak kullanılmıştı.
melen 1920’den önce yapılmış bir mut- Sokağa açılan çift kanatlı saç kapının bir
fak vardı ve bu mutfak 6,5 m büyüklü- yanında ahşaptan yapılmış, büyük un ve
2
ğündeydi. Terastan güney taraftaki bah- tahıl ambarları; diğer yanında odun yığılan
çeye 10 basamaklı bir merdivenle inilirdi. geniş bir alan bulunmaktaydı. Zerzembi-
Bahçede bir kümes, büyük bir karadut nin salla kaplı olan orta alanına hasırlar
ağacı ve birkaç kavak ile baharda soğan, serilip üzerlerine kışlık meyveler konmuş,
sarımsak ekilen bir alan vardı. ahşap kaplı tavanına hevenk üzümleri a-
Evin altını kaplayan alt kat, toprağa yarı- sılmıştı. Bu mekân, üstteki odaların pen-
gömük şekilde, iki bağımsız bölüm ola- cereleriyle uyumlu olacak şekilde yapılan
rak yapılmıştı. Bu bölümler hem Ege- 40x60 cm boyutlarında üç çift pencereyle
menlik Sokağı’na, hem de dik birer mer- aydınlatılıp havalandırılmıştır. Pencerele-
divenle evin hizmet holüne bağlanmıştı. rinin kuzeye bakıyor olması ve hacmin
Alt katın güney bölümü kendi içinde üçe 70-80 cm kadar toprağa gömük olması,
ayrılmıştı: Bunlardan ilki, evin tam orta- zerzembiyi loş ve serin kılmakta, aynı za-
sında bulunan salonun tabanını tonoz ve manda meyve ve sebze saklamaya da elve-
kemerlerle taşıyan ve samanlık olarak rişli bir ortam haline getirmekteydi.
kullanılan, basık ve karanlık bir hacimdi. Evin ana katındaki iki odası 22 m , dördü
2
İkinci hacim, sokakların kesiştiği çepere 29 m büyüklüğündeydi. Hepsi temiz bi-
2
kadar uzanan büyük bir ahırdı. Burası rer dikdörtgen prizma şeklinde olan bu
samanlığa bir tonoz, doğudaki sokağa iki odalar, dışa dönük ve ferah mekânlardı.
kanatlı bir kapı ve kare şeklinde iki pen- Hepsi gömme dolap ve yüklüklerle dona-
cereyle açılmaktaydı. Bu bölümdeki son tılmıştı. Girişin yanlarında bulunan iki
hacim, “aşkana” (veya aşhane) diye anı- odanın (oturma ve misafir odaları) yedi-
lan mutfaktı; aşkana, sürgülü büyük bir şer penceresi vardı. Bu pencerelerin top-