Page 36 - Kayseri Ansiklopedisi Cilt 1
P. 36
38 / AĞI KAYSER‹ ANS‹KLOPED‹S‹
Eser le ri: Elem Kay na ğ›, (1943) Ağ›t “yak ma/ç› ğ›r ma/söy le me” ge le ne ği -
Kay nak ça: Ço ker, TPT (1961–1964), C.I. s. 91- nin Kay se ri’de en can l› şe kil de ya şa t›l d› ğ›
92; Mü nev ver Oğan, Se ba hat Boz bey, Ara m›z - yer ler P› nar ba ş›, Sa r›z, To mar za ve Yah -
dan Ay r› l› ş› n›n 20. Y›l dö nü mün de Ni ya zi Ağ›r - ya l› yö re le ri dir. Bu ge le nek di ğer yö re ler -
nas l›’ya Ar ma ğan, An ka ra 2007. de çok za y›f la m›ş t›r. Ad› ge çen yö re ler de
EMİR KALKAN
ya şa yan Av şar Türk men le ri ara s›n da bu
ge le nek hâ lâ can l› l› ğ› n› ko ru mak ta d›r. Bu
AĞIT LAR yö re ler de ağ›t yak ma/ç› ğ›r ma/söy le me
Ge nel an lam da top lu mu de rin den et ki le - s› ra s›n da ağ›t ya kan ki şi, söz le ri ni söy ler -
yen do ğal fe la ket ler, sa vaş lar, has ta l›k lar;
özel an lam da ise se vi len bir ki şi nin ölü - ken bir yan dan da ölü nün giy si le ri ni bir
mü ar d›n dan his se di len duy gu la r› di le bir eli ne ala rak et ra fa gös te rir. Bu es na da
ge tir mek için ez gi li söy len miş ma tem ve ağ›t ç› ölü nün üs tün gör dü ğü tüm yön le -
yas tür kü le ri dir. Ev ren sel ve ulu sal bo yut - ri ni över: Gü zel li ği ni, ce sa re ti ni, cö mert -
la r›y la de ğer len di ril di ğin de, bir ge le ne ğe li ği ni, bo yu nu po su nu…
sa hip olan ağ›t söy le me nin tüm Ana do - Ağ›t la r›n bü yük ço ğun lu ğu 8’li he ce öl -
lu’da ol du ğu gi bi Kay se ri yö re sin de de çü süy le okun muş tur. Do la y› s›y la ağ›t lar
bir ge le ne ği var d›r. Halk şa ir le ri ve ge le - ri tim ba k› m›n dan ser best olan uzun ha va,
ne ğin de vam et ti ği yer ler de ya şa yan ağ›t - da ha zi ya de boz lak ve k› r›k ha va özel lik -
ç› la r›n sel, zel ze le, sal g›n has ta l›k gi bi bü - le ri ni gös te rir. Boz lak lar 11’li he ce ye, k› r›k
yük fe la ket ler için söy le dik le ri ağ›t lar la, ha va lar ise 7’li he ce ye sa hip tir. Ağ›t da ge -
as ke re gi den gen cin ar ka s›n dan söy le - nel ola rak 8’li he cey le söy len di ğin den
nen, ek mek pa ra s› için gur be te gi den er - mü zik, ses ve ri tim aç› s›n dan ye ri, bu iki
kek le rin ve ye ni yu va s› için ba ba oca ğ›n - tür ara s›n da d›r. Bu özel lik ler, man zum
dan ay r› lan k›z la r›n ar d›n dan söy le nen ka rak ter ka zan ma m›ş me tin ler için ge -
şi ir le re de ağ›t ad› n› ver mek te dir. An cak çer li de ğil dir.
Kay se ri’de ağ›t, ge nel lik le ölen le rin ar -
d›n dan ya k›l mak ta d›r. Ay r› ca, ağ›t lar en ÖR NEK A⁄IT LAR:
çok da vu ru la rak ölen ler için söy len mek -
te dir. Bü yük Ka ra man l› Kö yü’n den Ka ra bey’in
Ölüm ola y› n›n ger çek leş me siy le ölü nün oğ lu Ham za’n›n ağ› d›:
def ne dil me si ve ar d›n dan ge çen bir kaç
gün lük sü reç için de ölen ki şi nin ar d›n - Er ci yes’ten bir yel eser
dan “ya k› lan/ç›ğ r› lan/söy le nen” ağ›t lar Ge lir oğ lu mun ko ku su
sa de ce ka d›n lar ara s›n da ic ra edil mek te - Ora ya ça dır gur dur rum
dir. Er kek le rin bu ic ra ya ka t›l ma la r› çok To pal sö ğü dün se ki si
en der rast la nan bir du rum dur. Ölü ya -
k›n la r›n dan ağ›t söy le ye cek bir ki şi yok sa Ka ra çiz me aya ğın da
ağ›t yak ma ye te ne ği olan bir ağ›t ç› bir kaç Var mı oğ lum bo ya ğın da
gün lük yas sü re sin de ağ›t yak ma s› için tu - Mo tor sü rer as lan oğ lum
tu la bil mek te dir. ‹s ter gö nül lü is ter gö rev - Ka ra man’ın ko ya ğın da
li ol sun ağ›t ya kan ki şi nin ya n› na, ölen ki -
şi nin el bi se ve eş ya la r› ge ti ri le rek or ta - Şu va ra ol dum şu va ra
m›n ve ağ›t ic ra s› n›n his si yat yo ğun lu ğu Sır tı mı ver dim du va ra
da ha da art t› r›l mak ta d›r. Ağ›t ç› ya ölü ya - Mo to ru nan ev gö çü rür
k›n la r›n dan ye te ne ği olan bi ri de ka t› l›r sa Yo lu uğ rar Ağ pu nar’a
ic ra lar di ya log şek lin de ger çek leş mek te -
dir. Ağ›t me ra si mi s› ra s›n da ağ› d› uzun Git tim de oğ lu mu gör düm
sü re bir tek ki şi söy le ye bi le ce ği gi bi, tö re - Oğ lum Yu suf çu gü ze li
ne ka t› lan la r›n da nö bet le şe rek ağ›t lar Yay la çi çe ği ni aç mış
yak t›k la r› na rast lan mak ta d›r. Me şe ler dök müş ga ze li
